Samuag
New member
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ”NATO olağanüstü Devlet ve Hükümet Liderleri Zirvesi” için gittiği Belçika’daki temaslarını tamamlayarak yurda döndü.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ziyaret dönüşünde uçakta gazetecilerle yaptığı söyleşide gündeme ait değerli bildiriler verdi.
”ZİRVE VERİMLİ VE BAŞARILI GEÇTİ”
birinci vakit içinderda tepeyi kıymetlendiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya-Ukrayna savaşındaki gelişmeleri ve bunun yansımalarını müttefiklerle etraflı halde kıymetlendirme fırsatı bulduklarını belirtti.
Cumhurbaşkanı, doruğun hem NATO’nun birebir vakitte bir ortak olarak Türkiye’nin değerini ortaya koyduğunu söylemiş oldu.
Erdoğan şu biçimde devam etti:
”Ateşkesin ve barışın sağlanmasına yönelik sürdürdüğümüz ağır diplomatik teşebbüsler hakkında müttefiklerimizle bilgiler paylaştık. Krizin tırmanmaya başladığı noktadan itibaren NATO’nun rolünün değerini vurgulamıştım. NATO’nun insicamının korunmasına dair tutumumuzu burada da açıkça söz ettim. Günlük siyasi hesaplar uğruna NATO’nun yıpratılmaması gerektiğini lisana getirdim. Tepemiz her açıdan verimli ve başarılı geçti.”
”PUTİN’E ‘ONURLU BİR ÇIKIŞ YAP’ DİYECEĞİM”
Rusya-Ukrayna savaşının sona ermesi için gayretlerini sürdüreceğini belirten Cumhurbaşkanı, Ukrayna ve Rusya devlet liderleriyle görüşeceğini deklare etti.
Uçaktaki gazetecilerden NTV Genel Yayın Direktörü Nermin Yurteri, canlı yayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarını aktardı.
Rusya-Ukrayna savaşı daha sonrasında NATO-AB münasebetlerini nasıl değerlendirirsiniz? Bu işgal bize neler gösterdi? NATO Genel Sekreteri “Güvenliğimiz konusunda yeni bir gerçeklikle karşı karşıyayız. Bu yüzden caydırıcılığımızı ve savunmamızı daha uzun vadede bir daha düzenlemeliyiz” biçiminde açıklaması olmuştu. Bu yeni periyotta Türkiye’nin rolü konusunda neler söylersiniz? Bir de kimyasal ve nükleer silahların kullanması konusunda dünya adeta diken üstünde, karşılıklı açıklamalar geliyor, bu husustaki görüşleriniz nedir?
“AVRUPA GÜVENLİĞİNİN TEMELİ NATO”
Her şeydilk evvel bu kriz iki hususu gözler önüne serdi. Bunlardan birincisi Avrupa güvenliğinin temel taşı, temel yapısı NATO’dur. Bunu epeyce açık, net olarak görmüş bulunuyoruz. İkincisi, Türkiye bölgesel güvenliğin temini için vazgeçilmez bir müttefiktir. Gerek ikili görüşmeler gerekse tepe toplantısı esnasında önderlerin birçoğu bunu lisana getirdiler. 70 yıllık üyeliğimizde NATO’ya en kapsamlı katkıları veren Türkiye, müttefiklerden farklı olarak bunu her tarafıyla karada, denizde, havada, siyasi etkinliklerinde ortaya koyan bir ülke oldu. İttifak dayanışması ruhuyla üzerimize düşeni imkanlarımız ölçüsünde yapmaya da devam edeceğiz. Bu süreci de Türkiye birebir kararlılıkla, güvenilirlikle bir daha sürdürüyor. Hatta bu bahiste örnekliğini ortaya koyuyor. Bunu da bütün siyasi önderler olsun, komuta kademeleri olsun, bizimle paylaşıyorlar. Bunu da iftiharla gördük. Bundan dolayı da natürel memnuniyetimizi bilhassa tabir etmek isterim. Öbür taraftan, kitle imha silahlarının kullanmasını elbette insanlığa karşı işlenmiş hata olarak kıymetlendiriyoruz.
Ukrayna-Rusya savaşının başından beri faal bir diplomasi yürütüyorsunuz. Bu süreçte garantörlük ve arabuluculuk konusu tartışmaya açıldı. Türkiye garantör ülke olacak mı? Garantörlük kelam konusu olduğu takdirde Ukrayna ve Rusya kaidelerini yerine getirmezse bu Türkiye için bir sorun teşkil eder mi?
Savaşı sonlandırmak için başından itibaren büyük uğraşlar ortaya koyduk. Bu uğraşlarımızı gerek başkanlar düzeyinde şahsım sürdürdü, gerekse Dışişleri Bakanımız muhataplarıyla birfazlaca görüşme yaptı. Hatta Rusya ve Ukrayna Dışişleri Bakanlarını Antalya’da bir ortaya getirdi. Akabinde bir Moskova ziyaretini, bir Lviv ziyaretini de gerçekleştirdi. bir daha bunun haricinde Ulusal Savunma Bakanımın muhataplarıyla yaptığı biroldukca görüşme oldu. Bunları devam ettiriyorlar. Alışılmış bütün bunlar garantörlük, bunun haricinde arabuluculuk nazaranvini Türkiye’nin yapabileceğinin en hoş örneği oldu.
”MÜZAKERE EDİLEN 6 BAŞLIKTAN 4’ÜNDE MUTABAKAT KELAM KONUSU”
Burada Rusya ile Ukrayna içinde müzakere edilen 6 başlık var. Lakin bu 6 başlığın 6’sını da her iki taraf kabullenmiyor. Bilhassa 4 başlık üzerinde bir mutabakat varmış üzere bir durum kelam konusu. Bunlardan bir tanesi bilhassa bu NATO sorunuyla ilgili. Ukrayna Birinci olarak bu hususa kıymetle asılıyordu ancak ondan sonrasında NATO üyeliğinden çekilebileceğini Zelenski söz etmeye başladı. Bir öteki mevzu, bilhassa Rusya’nın resmi lisan olarak kabul edilmesi problemi. Zelenski bunu da kabul etti. esasen Rusça Ukrayna’nın çabucak her yerinde konuşulan bir lisan. Bu noktada da bir sorun yok. Bir öteki mevzu silahsızlanma sorunu. Doğal Ukrayna bir devlet, yani silahsızlanmayı A’dan Z’ye kabul kelam konusu değil. Fakat bu husus da anlaşılamaz değil. Yani orada da aşikâr odunların verilebileceğini Ukrayna tarafı tabir etti. Dördüncü mevzu, ki bir daha Ukrayna’nın da burada bir mutabakatı var; o da bu kolektif güvenlik dedikleri sorun. Bu bahiste da Ukrayna olumlu bir yaklaşım ortaya koydu. Lakin alışılmış Ukrayna Kırım ve Donbas hususlarında bu kadar rahat değil.
”ZELENSKİ AKILLI BİR LİDERLİK GÖSTERDİ”
Donbas probleminde en sonda hoş bir adım attı, bana göre akıllı bir liderlik diyebiliriz ve “Bu bahiste referanduma gitmem gerekir” dedi. Bu bahisle orayı kestiler. Şu anda bu biçimde bir durum var. Kaldı ki Rusya 2014’te Kırım’ı işgal ettiği vakit, biz epeyce açık, net bu işgale karşı çıkmıştık ve o günden daha sonra da Putin ile yaptığım her toplantıda bu işgale karşı çıktığımızı daima söylemiştim. Lakin bu biçimde Batı bu işgale bugün olduğu üzere epeyce açık, net bir hal koymamıştı. Bu hali koymadıkları için işte bugün başımıza bunlar geldi. Natürel Kırım ile birlikte Donbas, Donesk, Luhansk vesaire bütün bunlar Kırım’ın adeta bir çarpanı oldu. Ve biz bu husustaki tutumumuzu bu türlü ortaya koyduk. Natürel bu 6 başlığın 4’ü için şu anda Ukrayna tarafınca olabilir deniyor lakin başka ikisi hakkında olumlu bir yaklaşım kelam konusu değil.
”BUGÜN ZELENSKİ, HAFTA SONU YAHUT HAFTA BAŞI PUTİN’LE GÖRÜŞECEĞİM”
Artık benim bugün Zelenski ile bir görüşmem olacak. Putin ile büyük ihtimalle bir daha hafta sonu yahut hafta başı bir görüşmem olabilir.
”ARTIK BARIŞIN MİMARI SEN OLMALISIN DİYECEĞİM”
Bu görüşmelerde de bu NATO’daki görüşmelerin kendileriyle bir müzakeresini, değerlendirmesini yapıp, bundan daha sonraki sürece yönelik “Artık barış için atılacak adımın mimarı sen olmalısın” demeliyiz. “Buna bir onurlu çıkış yap” demek suretiyle bu işi tatlıya bağlamanın yolunu aramamız lazım.
Türkiye’nin ABD ile sürdürdüğü yeni F-16’lar, F-16 modernizasyon kitleri konusunda olumlu gelişmeler var mı? Türkiye’nin Kiev’de kalan A400m uçaklarının geri getirilmesi konusunda bir müddetç, teknik hazırlık var mı? Karadeniz’de döşenmiş kimi mayınların hür kalması sonucunda ortaya çıktığı tez edilen tehlike, söz edildiği üzere önemli bir boyutta mıdır? NATO bu mevzuda Türkiye’ye teknik bir takviye verebilir mi?
”BIDEN ‘KONGRE’YE OLUMLU YAKLAŞIM SUNACAĞIM’ DEDİ”
F-16’larla ilgili olarak görüşmelerimizi Ulusal Savunma Bakanımız muhataplarıyla yürütüyor ve bu hususta şu an prestijiyle olumlu bir müddetç devam ediyor. Uçakların modernizasyonuyla ilgili olumlu yaklaşımlar var. Öteki taraftan yeni alımlarla ilgili olarak da olumlu yaklaşımlar var. Biden’ın bana “Ben kongreye bu hususla ilgili olumlu yaklaşımımı sunacağım ve mevzunun da takipçisi olacağım.” istikametinde sözleri oldu. Temenni ederim ki bu istikamette şayet sonuç devam ederse, noktalanırsa bu biçimde biz yeni alacağımız F-16’lar ve eldekilerin modernizasyonunu hızla bitirme fırsatını bulacağız.
KARADENİZ’DE MAYIN TEHLİKESİ
Mayınlar konusuna gelince, bu bahisle ilgili olarak, bütün önlemler tarafımızdan alınmıştır. Gerek Ulusal Savunma Bakanımın gerek Deniz Kuvvetleri Komutanımın ortak kanaati, bunlar bu biçimde başıboş bir durumda değil. Ayrıyeten bu mayınların kendilerini kilitleme durumu kelam konusu. Yani su yüzüne çıktığı anda bu mayınlar kendi kendini kilitliyor, adeta kendi kendini patlatıyor. bu biçimde bir özelliği de var. Bunun haricinde da Deniz Kuvvetlerimiz her türlü önlemi almış vaziyette.
A400m uçaklarıyla ilgili olarak hem Ukrayna birebir vakitte Rusya ile temaslarımızı sürdürüyoruz. Bize her türlü teminatı veriyorlar. Diyorlar ki “Şu an prestijiyle bunu çekmeye kalkarsak, hava alanında meşakkatler var. Bundan dolayı bu biçimde bir riski göze almayalım. Biz sizinle irtibat halindeyiz ve sağlıklı bir duruma girildiği anda bu uçakları sizlere göndereceğiz.”
Biden ile ayaküstü sohbetiniz oldu, bunu merak ediyoruz. Amerika’nın S-400’lerin Ukrayna’ya verilmesini istediği argümanı Amerikan basınında yer aldı. Türkiye, bu ciddiye alınacak bir sav diyerek tıpkı yerden yanıt verdi. Hatta Fahrettin Beyefendi “Batı dünyası bu cins temelsiz argümanlar yerine evvel şartsız F-35 programına Türkiye’yi katsın” dedi. Siz keza bir epeyce kez bu husus kapandı dediniz. ABD inatla, ısrarla niye bu mevzuyu tekrar gündeme getiriyor? Bir de Amerikan şirketlerinin Rusya’dan çıkacak olması niçiniyle biraz bu biçimde problemler yaşanırken bir daha de bu şirketlerin Türkiye’ye gelişi konusunda beklentiniz nedir?
“S-400’LER İÇİN GERİ ADIM YOK”
Her şeydilk evvel S-400 konusunda nasıl en başta bizim için bu iş kapanmıştır dediysek, bugün de biz tıpkı noktadayız. Bu bahis bizim için kapanmıştır. Bunlar savunma noktasında bizim kendi malımızdır, bu bitmiştir. Bir öteki bahis Wall Street Journal’ın yazdığına karşı Bağlantı Liderimiz gerekli karşılığı bütün hassasiyetiyle esasen vermiştir. O karşılık onlara kâfi de artar bile. Daha fazlasına da bu mevzuda gerek yok. Zira bunların bütün işi ortalığı karıştırmak. “Buradan sanki Türkiye’ye nasıl bir darbe vururuz da onu kasvete sokarız” bu biçimde bir uğraşın arasındaler. Anında müdahale ederiz, sonuç alamazlar.
Öbür boyutta, yalnızca Amerikan şirketleri değil, dünyanın biroldukça markası, kümesi Rusya’dan ayrılıyor, çıkıyor. Bunlardan ülkemize gelenlere natürel ki kapımız açıktır, buyursunlar gelsinler deriz. Bunun haricinde bir daha muhakkak sermaye kümelerinden ülkemize gelip bizde imkanlarını park etmek isteyenler olursa onlar için de olağan ki kapımızı kapalı tutmayız. Buna da kapımız açıktır.
”RUSYA İLE MÜNASEBETLERİ BİR KENARA KOYMAMIZ MÜMKÜN DEĞİL”
Yaptırımlar noktasında da BM’nin belirli çizgilerini biz de kıymetlendiririz fakat şunu da unutmayalım ki bütün bu adımları atarken bizim Rusya ile olan bağlarımızı bir kenara koymamız mümkün değil. Bunu ben çok evvel de deklare ettim biliyorsunuz. Çünkü bugün yalnızca doğal gaz düşünüldüğünde, kullandığımız doğal gazın yaklaşık yarısını biz Rusya’dan alıyoruz. Bunun yanında Akkuyu Nükleer Güç Santralimizi bugün Rusya ile yapıyoruz. Biz bunu da bir kenara koyamayız. Ben bunu bugün Macron’a da söylemiş olduğimde “haklısın” diyor. Yani orada yapılacak rastgele bir şey kelam konusu değil.
”HALKIMI KARDA KIŞTA SOĞUKTA BIRAKAMAM”
Bu bahisteki hassasiyetimizi korumak durumundayız. Birincisi ben halkımı karda kışta soğukta bırakamam. İkincisi sanayimizi büsbütün sıfırlayamam. Bunları korumak durumundayız. Biz devletiz, 85 milyon nüfusumuz var. Üzerimize düşen her türlü nazaranvi de yaparız, yapıyoruz. Şu anda Ukraynalılar için 56 civarında insani yardım tırını biz bölgeye gönderdik. Bunların içerisinde besini var, giyeceği var, ilacı var. Bunlar hala artarak da devam ediyor.
İki yıl kadar evvel Fransa başkanı Macron, “NATO’nun beyin vefatı gerçekleşti” demişti ve siz de buna fazlaca sert bir karşılık vermiştiniz. Bugün baktığımız noktada bırakalım NATO’nun beyin vefatını bir daha doğuşunu izliyoruz. Macron ile de bir ortaya geldiniz. Kendisinin de bu krizde arabuluculuk gayretleri oldu. Öncelikle Fransa’nın bu gayretlerini nasıl değerlendiriyorsunuz? ABD Lideri Biden ile alakaları nasıl değerlendiriyorsunuz? Birinci misyona geldiğinde “Diğer ABD Liderleri üzere başlamadık” demiştiniz.
”DEMEK Kİ NATO’NUN BEYİN MEVTİ YOK, ARTIK OLDUKÇA GAYRETLİ”
Macron ile ilgili kısımdan başlayalım. Demek ki NATO’nun beyin mevti gerçekleşmemiş. bu biçimde bir şey de kelam konusu değilmiş. O fazlaca şanssız bir açıklamaydı. Bu bahtsız açıklamanın akabinde da Macron şu anda NATO içerisinde en faal rolü oynayan önderlerden bir tanesi durumunda. Oldukça çabalı. Gerek Ukrayna gerek Rusya gerek öteki ülkelerle olan görüşmelerde Macron’u fazlaca etkin görüyorum. Bununla ilgili olarak da öteki ülkelerin, önderlerin Macron’a bakışı da değmişmiş vaziyette. Bütün bunlarla birlikte de Türkiye-Fransa içinde attığımız birtakım adımlar vardı. O adımları, Türkiye-Fransa bağlantılarını bir daha ele almak ve hatta Türkiye-Fransa-İtalya olarak üçlü attığımız adımları bir daha hayata geçirmek için çalışmalarımızı sürdürmeyi karar altına aldık. Temennim odur ki inşallah seçim daha sonrası bu yeni süreci kuvvetli bir biçimde başlatırız diye düşünüyorum.
BIDEN DEVRİNDE ABD İLE BAĞLANTILAR
Biden’a gelince, Biden ile bu tepede ayaküstü bir hal hatır sorduk. Önümüzdeki süreçte kendisiyle telefon diplomasisiyle birtakım bahisleri ele alma fırsatımız olacak. Lakin tabi burada Ulusal Savunma Bakanım muhatabıyla bu F-16’lar konusunu görüştü.
Üçlü söylemiş olduğiniz Fransa-İtalya-Türkiye STAMP-T füzesini mi kastediyorsunuz?
Evet, Eurosam. O mevzuyu Macron ile görüştüğümüz üzere Draghi ile de görüştük. Draghi de benden daha sonra Macron ile yaptığı toplantıda bu mevzuyu açtı.
Savaşın başlamasından bu yana gerek Avrupa gerek ABD’nin tahlile yönelik somut adımlar atmadığını görüyoruz. Dorukta tansiyonun düşürülmesi ya da tahlil odaklı bir eğilim gördünüz mü?
Aslında başkanların büyük bir çoğunluğu tansiyonun düşürülmesinden yana. Zira ortada son periyodun en büyük felaketi yaşanıyor. Binlerce çocuk, bayan, sivil maalesef öldürülüyor. Bütün bunları görüp de hala “vurun gitsin” demek mümkün değil. İşin maddi boyutuna baktığımız vakit o da farklı bir felaket. Artık bütün bu gelişmeler karşısında en kısa yoldan burada ateşkes nasıl olur, bunun hesabı, çabası arasındaler. Bu hususta herkes ateşkesin bir an evvel olması konusunu gündeme getiriyor. Temennim odur ki burada daima bir arada yapacağımız bir dayanışmayla bunu sağlayalım, bunu başaralım. Şayet bunu başarabilirsek hakikaten insanlığa en büyük hizmeti yapmış oluruz.
Rusya-Ukrayna savaşı daha sonrası başkanlar son devirde art geriye ülkemize geliyorlar. Bu yalnızca Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle mi oluyor? Türkiye yaptıklarınızla kilit ülke pozisyonuna geldi lakin sanki yeni bir koridor yahut yeni bir sistem için mi başkanlar Türkiye’ye geliyor? Bilhassa Libya ve Doğu Akdeniz denkleminin de önderlerin Türkiye’ye gelmesinde tesiri var mı?
Yüklü olarak natürel ki Rusya-Ukrayna, bu işin ana başlığını teşkil ediyor. elbette bu ziyaretlerle bir arada ikili bağlantılarımızı masaya yatırma fırsatımız da oluyor. Gelen ülkelerle bölgeye dair meseleleri da masaya yatırıyoruz. örneğin Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev kardeşimin günübirlik ziyaretinde ana başlığımız Rusya ve Ukrayna oldu. Kendisi de Rusya’yı en düzgün tanıyan önderlerden biri. Sayın Putin ile olan alakaları malum. Bu savaşı da en uygun tahlil edenlerden biri. Bunları kendisiyle fazlaca açık, net konuşma fırsatımız oldu. Polonya Cumhurbaşkanı Duda da burada gerçekten takdire şayan birisi. Polonya bölgede 2 milyon civarında mülteciye mesken sahipliği yapıyor. Öbür taraftan şu anda Ukrayna’dan daha sonra Rusya’nın amacında olabileceğini düşünüyor. Onun için de natürel kendine bakılırsa bütün önlemlerini alıyor, almak durumunda. Örneğin bugün, Biden Polonya’ya gidiyor. Alışılmış Ukrayna bir NATO ülkesi değil lakin Polonya beraberinde bir NATO ülkesi. Polonya’nın bizimle olan diyalogları da ileri derecede. Bu özelliği de var. ötürüsıyla onunla olan münasebetlerimizde öncelikli Rusya-Ukrayna olayı var fakat bunun yanında da doğal Polonya ile ilgili savunma sanayiine yönelik bağlantılarımızı, ekonomik alandaki bağlarımızı görüşme fırsatımız oldu.
İSRAİL İLE ALAKALARDA YENİ SAYFA
Öbür yandan Yunanistan’ın ziyaretinde natürel ki Yunanistan-Türkiye ilgilerindeki malum zahmetlerin ortadan kaldırılmasına yönelik ne üzere adımlar atabileceğimizi görüşme imkanımız oldu. Bundan daha sonraki süreçte aracılarla değil biz direkt olarak kendimiz görüşmelerimizi yapalım, özel temsilcilerimiz vasıtasıyla görüşmelerimizi yapalım, bu biçimde sürdürelim diyoruz. bir daha öbür gelen önderlerle de iki ülkenin içindeki alakaları ele aldık lakin öne çıkan bir daha Rusya-Ukrayna konusu oldu. En değerli ziyaretlerden bir tanesi de İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’un ziyaretiydi. Biz bu süreçte İsrail Başbakanı Benet’in de gelme durumu kelam konusu. Onun da gelişiyle birlikte Türkiye-İsrail münasebetlerinde yeni bir sureci başlatma durumumuz olabilir. Bunun Filistin sorununa de olumlu yansımaları olacağına inanıyoruz. Burada natürel daha epeyce Doğu Akdeniz ile ilgili bir arada neler yapabiliriz konusu var. İkili bağlantılarda bir arada atabileceğimiz en kıymetli adımlardan bir tanesi olarak o denli zannediyorum ki burada bir daha doğal gaz konusu öne çıkabilir. Bunların değerlendirmeleri için evvel Dışişleri Bakanımı, Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanımı, taraflar tarih belirledikten daha sonra İsrail’e göndereceğiz. Bu görüşmeleri Dışişleri Bakanımızın, Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanımızın İsrail’de yapacakları çalışmayla başlatmış olacağız.
Krizler dünyada güç istikrarlarını değiştiriyor. Türkiye’nin kararlı bir dış siyaseti var ve vakit Türkiye’yi haklı çıkardı. Türkiye’nin dünyada bir güç düşüncesi yaşanırken, önderlerin Türkiye’ye ziyaretleri, bunların hepsini bir ortaya getirecek olursak, Türkiye’nin güç hub’ı olma gayesi vardı, bu gayede aralığın azaldığını söyleyebilir miyiz?
GÜÇ İÇİN SÜRPRİZ ATAK İLETİSİ
İnşallah bu önümüze yeni kapılar açacak. Şu anda açıklamayacağım. İnşallah bu yaptığımız görüşmelerle bir arada önümüze güçte epey daha farklı alanlar açılacak ve bunu duyduğunuzda “Bu da nereden çıktı” diyeceksiniz. Bu görüşmelerden inşallah şöyleki dört dörtlük bir sonuç çıkacak. Birinci görüşmeleri yaptık, inşallah arkadaşlarımız da görüşmeleri devam ettirecekler, bu görüşmelerin devamında da biz bunun açıklamasını yapacağız.
Dünyada besin güvenliği hayli dillendiriliyor. Bu husustaki tehlikeye işaret ediliyor. Türkiye açısından petrol ve besin güvenliği konusunda neler söylersiniz?
DÜNYADA BESİN KRİZİ TELAŞI
Besin güvenliği konusunda doğal her türlü önlemi alıyoruz. Bugün dünyada besin güvenliği noktasında derdin yaşanmadığı bir ülke var mı? Her ülkede az yahut epey bir dert var. Biz de bu noktada kısmen bu çeşit ıstırapları yaşıyoruz lakin bütün önlemlerimizi alıyoruz. Diyelim ki kırmızı ette mi külfet var, ona bakılırsa adımlarımızı atıyoruz ve çabucak hızla sistemlerimizi çalıştırıyoruz. Öbür tarafta diyelim ki şeker yok dediler. Bir de baktık ki birfazlaca yerde stoklar, depolar dolu. Kontrollerle zirvelerine binince çabucak şekerler ortaya çıktı. Ayçiçek yağı dediler. Onda da bir daha Azak Denizi’ndeki 5 tane gemimiz geldi, bu biçimdece bir anda o iş çözülmüş oldu. Hububatta da emsal durumlar kelam konusu oldu. Rusya ve Ukrayna’daki önemli ölçüde hububat, bakliyat yüklü gemilerimiz geldiler, geliyorlar. Türkiye, bu dallarda Allah’ın müsaadesiyle düşünce yaşamaz. Türkiye bunları aşmaya muktedir, kuvvetli bir ülke. Lakin Türkiye’de muhalefetin siyasi ahlakı iflas etmiş durumda. Zahmet burada. Muhalefetteki siyasi ahlakın iflas edişi fakat işte bu çeşit dedikoduları, bu çeşit manipülasyonları ortaya çıkarıyor ve bu manipülasyonlardan da benim vatandaşım ister istemez rahatsız oluyor. Biz bütün bunları hızla aşabilecek kabiliyetteyiz, güçteyiz, bundan hiç kimsenin tasası olmasın. Şu an prestijiyle da önümüzde Ramazan var. Ramazan ile bir arada inşallah vatandaşlarımıza en ufak bir zahmet, en ufak bir kaygı yaşatmayacağız ve huzurlu bir Ramazan’ı halkımızla bir arada yaşayacağız.
CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu, küme toplantısında “Geçmişte Türkiye kelamı dinlenen bir ülkeydi lakin şu anda Türkiye deyince sırtlarını dönüyorlar” diye cümle sarf etti. Bununla değerlendirmeniz nedir?
”SADECE MART AYINDA 40’IN ÜZERİNDE ÖNDERLE GÖRÜŞTÜM”
Art geriye bütün devlet liderleri, hükümet liderleri ülkemize geliyorken, bunun yanında bizimle ağır bir telefon diplomasisi yürütüyorken nasıl herkes sırtını dönmüş oluyor? Yalnızca Mart ayında başkanlarla 40’ın üzerinde yüz yüze görüşmem ya da telefon temasım oldu. Rusya Devlet Lideri Putin ve Ukrayna Devlet Lideri Zelenski ile daima telefon görüşmeleri yapıyoruz. ABD Lideri Biden ile de telefonla görüştük. bir daha bu ay Azerbaycan Cumhurbaşkanı kardeşim Aliyev’i, İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’u, Yunanistan Başbakanı Miçotakis’i, Almanya Şansölyesi Scholz’u, Polonya Cumhurbaşkanı Duda’yı, Güney Kore Başbakanı Kim Boo-Kyum’u, Hollanda Başbakanı Rutte’yi, Kosova Cumhurbaşkanı Osmani-Sadriu’yu ülkemizde konuk ettik. BM Genel Sekreteri Guterres, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, AB Komitesi Lideri Leyen ve AB Kurulu Lideri Michel’in yanı sıra Fransa, Avusturya, Moldova, Sırbistan, Litvanya, Belarus, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan cumhurbaşkanları ile Hollanda, İngiltere, Kanada Başbakanlarıyla ayrıyeten telefon görüşmelerimiz de oldu. Antalya’da da NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, Arnavutluk Başbakanı Rama, Kazakistan Kurucu Cumhurbaşkanı Nazarbayev, Slovenya Cumhurbaşkanı Pahor, Bosna Hersek Başkanlık Kurulu üyeleri Caferoviç ve Dodik, Bulgaristan Başbakanı Petkov, Gine Bissau Cumhurbaşkanı Embalo, Irak Bölgesel İdaresi Başbakanı Barzani, Nijer Cumhurbaşkanı Bazum, Sierra Leone Cumhurbaşkanı Bio, Liberya Cumhurbaşkanı Weah ile görüştük. Bu NATO Tepesinde de bir daha Fransa Cumhurbaşkanı, İtalya, Estonya, İspanya ve Birleşik Krallık Başbakanlarıyla ikili görüşmeler yaptım. Tüm bu görüşmeler bu ay içerisinde oldu. Her biri de ülkemizin barış için yürüttüğü diplomasi gayretlerini takdir ettiklerini bilhassa belirtiyor. Artık kalkıp da “Dünya Türkiye’ye sırtını dönüyor” demek akılla, mantıkla izah edilecek bir şey değil.
Merak edilen bir öteki sıkıntı de turizm konusunda Türkiye’nin önümüzdeki sürece nasıl gireceği? Sayılarda bir farklılık beklenir mi?
”BU TÜRLÜ BİR PERİYOTTA PATLAMA BEKLEMEK TEZLİ OLUR”
bu biçimde bir periyotta turizmde bir patlama yahut önemli bir yükseliş hayli argümanlı bir tabir olur. Lakin Turizm Bakanım bu bahiste epeyce oldukça uğraşla ülkelerle görüşmeleri sürdürüyor. Tıpkı biçimde biz de gerek Rusya gerek Ukrayna gerek Polonya, bütün bölgelerle bir daha görüşmelerimizi sürdürüyoruz. Başta Putin olmak üzere onlar da turizmde biz bilhassa önünü kesmeyeceğiz, teşvik edeceğiz ve Türkiye’ye vatandaşlarımızın gidişi noktasında rastgele bir mani koymayacağız dediler. Şunu da söylüyorlar; tahminen para konusunda Ruble, yani kendi ulusal paralarımızla bu işi yapalım diye bir çıkış kelam konusu olabilir. Bunu aslına bakarsanız biz olağan vakitte Rusya’ya teklif etmiştik. Ulusal paramızla, yerli paramızla bunları yapalım ve Ruble ile Türk Lirası olarak bunu çalıştıralım demiştik. Artık de haklılığımız tam ortaya çıkıyor ve Ruble-TL ve farklı ülkelerle de bunu o ülkelerin paralarıyla yapabileceklerini söylüyorlar. Bu adımı bu türlü atacağız. Bunun yanında Polonya Cumhurbaşkanı Duda da “Biz vatandaşlarımıza Türkiye’ye turizm için gitmeleri noktasında tavsiyede bulunuyoruz” dedi. Bize Ukrayna’dan 2 milyonun üzerinde, Rusya’dan 5 milyonun üzerinde turist geliyor. Biz Türkiye olarak emniyetli bir ülke olmamız hasebiyle turist çekme noktasında inanıyorum ki epeyce önemli zahmetler yaşamayacağız ve İngiltere’den de biz bundan daha sonraki süreçte daha fazla turist alma imkanını da yakalayacağız. Almanya’dan da hakeza o denli. Çalışıyoruz, çalışacağız. Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ile âlâ bir görüşmemiz oldu ve Almanya-Türkiye içindeki diyaloglardan da bundan daha sonraki süreç için ümitliyim.
TABAN FİYAT AÇIKLAMASI
Yılbaşında minimum fiyat ve memur maaş artırımı belirlendikten daha sonra “Gerekirse yıl ortasına hakikat enflasyon ve günün şartları kıymetlendirilerek yine bir kıymetlendirme yapılabilir” dediniz. Geçtiğimiz günlerde masada personel ismine pazarlıkları yürüten Türk-İş Lideri Ergün Atalay da biz bir davet gelirse zevkle o masaya otururuz dedi. Bir gündem var mı, yıl ortasında minimum fiyatla ilgili yeni bir gelişme, bir artırım olur mu? Bir de emekliler için bayram ikramiyesi ödeniyor, onların da bir artırım beklentisi var, emeklilere de bir müjdeniz olacak mı?
”YIL ORTASINDA BAKILIR, GEREKİRSE PERSONELİMİZDEN ESİRGEMEYİZ”
Şu anda daha üçüncü aydayız. Yıl ortasına geldiğimiz vakit aslına bakarsanız Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanım da önüme mevcut durumu getirir. aslına bakarsan Vedat Beyefendi sendikalarla bugüne kadar samimi görüş alışverişinde bulunmuştur. Yapılacak görüşmeler sonucunda de yıl ortasında bu biçimde bir kıymetlendirme gerektiğinde biz katiyetle vatandaşımızdan, hele hele personelimizden bu biçimde bir şeyi esirgemeyiz. Veren el alan elden güzeldir.
Seçim Kanunu değişikliğiyle ilgili muhalefetin tenkitleri ve argümanları var. Nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu Seçim Yasası’yla ilgili olarak bizler Cumhur İttifakı olarak çalışmamızı bütün samimiyetimizle ortaya koyduk. Barajı belirledik ve bu bahiste da MHP Genel Lideri Sayın Devlet Bahçeli en ufak bir tereddüt göstermedi. bir daha bu biçimde bir uçak seyahatinde barajı açıklamıştık ve yüzde 7 demiştik. Yüzde 7 baraj teklifimizi bu biçimde Sayın Devlet Beyefendi de motamot kabul edip gerekli grubuna talimat vermişti. Baraj konusu yüzde 7 olarak şu anda ilgili arkadaşlarımızın çalışmalarına girmiş oldu. aslına bakarsan üzerinde durulan bahis da daha epey bu baraj sorunuydu. Baraj konusunda da ihtilaf falan da olmayınca aslına bakarsanız çalışmaları bitirdik. Arkadaşlarımız da gerek Hayati Beyefendi gerek Feti Beyefendi bu yapılan çalışmayı Meclis’e taşıdılar. Şu anda Meclis’te de Anayasa Komitesinde kabul edildi. Fazla vakit masraftan hızla inşallah bu yeni maddeyi çıkaracağız.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ziyaret dönüşünde uçakta gazetecilerle yaptığı söyleşide gündeme ait değerli bildiriler verdi.
”ZİRVE VERİMLİ VE BAŞARILI GEÇTİ”
birinci vakit içinderda tepeyi kıymetlendiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya-Ukrayna savaşındaki gelişmeleri ve bunun yansımalarını müttefiklerle etraflı halde kıymetlendirme fırsatı bulduklarını belirtti.
Cumhurbaşkanı, doruğun hem NATO’nun birebir vakitte bir ortak olarak Türkiye’nin değerini ortaya koyduğunu söylemiş oldu.
Erdoğan şu biçimde devam etti:
”Ateşkesin ve barışın sağlanmasına yönelik sürdürdüğümüz ağır diplomatik teşebbüsler hakkında müttefiklerimizle bilgiler paylaştık. Krizin tırmanmaya başladığı noktadan itibaren NATO’nun rolünün değerini vurgulamıştım. NATO’nun insicamının korunmasına dair tutumumuzu burada da açıkça söz ettim. Günlük siyasi hesaplar uğruna NATO’nun yıpratılmaması gerektiğini lisana getirdim. Tepemiz her açıdan verimli ve başarılı geçti.”
”PUTİN’E ‘ONURLU BİR ÇIKIŞ YAP’ DİYECEĞİM”
Rusya-Ukrayna savaşının sona ermesi için gayretlerini sürdüreceğini belirten Cumhurbaşkanı, Ukrayna ve Rusya devlet liderleriyle görüşeceğini deklare etti.
Uçaktaki gazetecilerden NTV Genel Yayın Direktörü Nermin Yurteri, canlı yayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarını aktardı.
Rusya-Ukrayna savaşı daha sonrasında NATO-AB münasebetlerini nasıl değerlendirirsiniz? Bu işgal bize neler gösterdi? NATO Genel Sekreteri “Güvenliğimiz konusunda yeni bir gerçeklikle karşı karşıyayız. Bu yüzden caydırıcılığımızı ve savunmamızı daha uzun vadede bir daha düzenlemeliyiz” biçiminde açıklaması olmuştu. Bu yeni periyotta Türkiye’nin rolü konusunda neler söylersiniz? Bir de kimyasal ve nükleer silahların kullanması konusunda dünya adeta diken üstünde, karşılıklı açıklamalar geliyor, bu husustaki görüşleriniz nedir?
“AVRUPA GÜVENLİĞİNİN TEMELİ NATO”
Her şeydilk evvel bu kriz iki hususu gözler önüne serdi. Bunlardan birincisi Avrupa güvenliğinin temel taşı, temel yapısı NATO’dur. Bunu epeyce açık, net olarak görmüş bulunuyoruz. İkincisi, Türkiye bölgesel güvenliğin temini için vazgeçilmez bir müttefiktir. Gerek ikili görüşmeler gerekse tepe toplantısı esnasında önderlerin birçoğu bunu lisana getirdiler. 70 yıllık üyeliğimizde NATO’ya en kapsamlı katkıları veren Türkiye, müttefiklerden farklı olarak bunu her tarafıyla karada, denizde, havada, siyasi etkinliklerinde ortaya koyan bir ülke oldu. İttifak dayanışması ruhuyla üzerimize düşeni imkanlarımız ölçüsünde yapmaya da devam edeceğiz. Bu süreci de Türkiye birebir kararlılıkla, güvenilirlikle bir daha sürdürüyor. Hatta bu bahiste örnekliğini ortaya koyuyor. Bunu da bütün siyasi önderler olsun, komuta kademeleri olsun, bizimle paylaşıyorlar. Bunu da iftiharla gördük. Bundan dolayı da natürel memnuniyetimizi bilhassa tabir etmek isterim. Öbür taraftan, kitle imha silahlarının kullanmasını elbette insanlığa karşı işlenmiş hata olarak kıymetlendiriyoruz.
Ukrayna-Rusya savaşının başından beri faal bir diplomasi yürütüyorsunuz. Bu süreçte garantörlük ve arabuluculuk konusu tartışmaya açıldı. Türkiye garantör ülke olacak mı? Garantörlük kelam konusu olduğu takdirde Ukrayna ve Rusya kaidelerini yerine getirmezse bu Türkiye için bir sorun teşkil eder mi?
Savaşı sonlandırmak için başından itibaren büyük uğraşlar ortaya koyduk. Bu uğraşlarımızı gerek başkanlar düzeyinde şahsım sürdürdü, gerekse Dışişleri Bakanımız muhataplarıyla birfazlaca görüşme yaptı. Hatta Rusya ve Ukrayna Dışişleri Bakanlarını Antalya’da bir ortaya getirdi. Akabinde bir Moskova ziyaretini, bir Lviv ziyaretini de gerçekleştirdi. bir daha bunun haricinde Ulusal Savunma Bakanımın muhataplarıyla yaptığı biroldukca görüşme oldu. Bunları devam ettiriyorlar. Alışılmış bütün bunlar garantörlük, bunun haricinde arabuluculuk nazaranvini Türkiye’nin yapabileceğinin en hoş örneği oldu.
”MÜZAKERE EDİLEN 6 BAŞLIKTAN 4’ÜNDE MUTABAKAT KELAM KONUSU”
Burada Rusya ile Ukrayna içinde müzakere edilen 6 başlık var. Lakin bu 6 başlığın 6’sını da her iki taraf kabullenmiyor. Bilhassa 4 başlık üzerinde bir mutabakat varmış üzere bir durum kelam konusu. Bunlardan bir tanesi bilhassa bu NATO sorunuyla ilgili. Ukrayna Birinci olarak bu hususa kıymetle asılıyordu ancak ondan sonrasında NATO üyeliğinden çekilebileceğini Zelenski söz etmeye başladı. Bir öteki mevzu, bilhassa Rusya’nın resmi lisan olarak kabul edilmesi problemi. Zelenski bunu da kabul etti. esasen Rusça Ukrayna’nın çabucak her yerinde konuşulan bir lisan. Bu noktada da bir sorun yok. Bir öteki mevzu silahsızlanma sorunu. Doğal Ukrayna bir devlet, yani silahsızlanmayı A’dan Z’ye kabul kelam konusu değil. Fakat bu husus da anlaşılamaz değil. Yani orada da aşikâr odunların verilebileceğini Ukrayna tarafı tabir etti. Dördüncü mevzu, ki bir daha Ukrayna’nın da burada bir mutabakatı var; o da bu kolektif güvenlik dedikleri sorun. Bu bahiste da Ukrayna olumlu bir yaklaşım ortaya koydu. Lakin alışılmış Ukrayna Kırım ve Donbas hususlarında bu kadar rahat değil.
”ZELENSKİ AKILLI BİR LİDERLİK GÖSTERDİ”
Donbas probleminde en sonda hoş bir adım attı, bana göre akıllı bir liderlik diyebiliriz ve “Bu bahiste referanduma gitmem gerekir” dedi. Bu bahisle orayı kestiler. Şu anda bu biçimde bir durum var. Kaldı ki Rusya 2014’te Kırım’ı işgal ettiği vakit, biz epeyce açık, net bu işgale karşı çıkmıştık ve o günden daha sonra da Putin ile yaptığım her toplantıda bu işgale karşı çıktığımızı daima söylemiştim. Lakin bu biçimde Batı bu işgale bugün olduğu üzere epeyce açık, net bir hal koymamıştı. Bu hali koymadıkları için işte bugün başımıza bunlar geldi. Natürel Kırım ile birlikte Donbas, Donesk, Luhansk vesaire bütün bunlar Kırım’ın adeta bir çarpanı oldu. Ve biz bu husustaki tutumumuzu bu türlü ortaya koyduk. Natürel bu 6 başlığın 4’ü için şu anda Ukrayna tarafınca olabilir deniyor lakin başka ikisi hakkında olumlu bir yaklaşım kelam konusu değil.
”BUGÜN ZELENSKİ, HAFTA SONU YAHUT HAFTA BAŞI PUTİN’LE GÖRÜŞECEĞİM”
Artık benim bugün Zelenski ile bir görüşmem olacak. Putin ile büyük ihtimalle bir daha hafta sonu yahut hafta başı bir görüşmem olabilir.
”ARTIK BARIŞIN MİMARI SEN OLMALISIN DİYECEĞİM”
Bu görüşmelerde de bu NATO’daki görüşmelerin kendileriyle bir müzakeresini, değerlendirmesini yapıp, bundan daha sonraki sürece yönelik “Artık barış için atılacak adımın mimarı sen olmalısın” demeliyiz. “Buna bir onurlu çıkış yap” demek suretiyle bu işi tatlıya bağlamanın yolunu aramamız lazım.
Türkiye’nin ABD ile sürdürdüğü yeni F-16’lar, F-16 modernizasyon kitleri konusunda olumlu gelişmeler var mı? Türkiye’nin Kiev’de kalan A400m uçaklarının geri getirilmesi konusunda bir müddetç, teknik hazırlık var mı? Karadeniz’de döşenmiş kimi mayınların hür kalması sonucunda ortaya çıktığı tez edilen tehlike, söz edildiği üzere önemli bir boyutta mıdır? NATO bu mevzuda Türkiye’ye teknik bir takviye verebilir mi?
”BIDEN ‘KONGRE’YE OLUMLU YAKLAŞIM SUNACAĞIM’ DEDİ”
F-16’larla ilgili olarak görüşmelerimizi Ulusal Savunma Bakanımız muhataplarıyla yürütüyor ve bu hususta şu an prestijiyle olumlu bir müddetç devam ediyor. Uçakların modernizasyonuyla ilgili olumlu yaklaşımlar var. Öteki taraftan yeni alımlarla ilgili olarak da olumlu yaklaşımlar var. Biden’ın bana “Ben kongreye bu hususla ilgili olumlu yaklaşımımı sunacağım ve mevzunun da takipçisi olacağım.” istikametinde sözleri oldu. Temenni ederim ki bu istikamette şayet sonuç devam ederse, noktalanırsa bu biçimde biz yeni alacağımız F-16’lar ve eldekilerin modernizasyonunu hızla bitirme fırsatını bulacağız.
KARADENİZ’DE MAYIN TEHLİKESİ
Mayınlar konusuna gelince, bu bahisle ilgili olarak, bütün önlemler tarafımızdan alınmıştır. Gerek Ulusal Savunma Bakanımın gerek Deniz Kuvvetleri Komutanımın ortak kanaati, bunlar bu biçimde başıboş bir durumda değil. Ayrıyeten bu mayınların kendilerini kilitleme durumu kelam konusu. Yani su yüzüne çıktığı anda bu mayınlar kendi kendini kilitliyor, adeta kendi kendini patlatıyor. bu biçimde bir özelliği de var. Bunun haricinde da Deniz Kuvvetlerimiz her türlü önlemi almış vaziyette.
A400m uçaklarıyla ilgili olarak hem Ukrayna birebir vakitte Rusya ile temaslarımızı sürdürüyoruz. Bize her türlü teminatı veriyorlar. Diyorlar ki “Şu an prestijiyle bunu çekmeye kalkarsak, hava alanında meşakkatler var. Bundan dolayı bu biçimde bir riski göze almayalım. Biz sizinle irtibat halindeyiz ve sağlıklı bir duruma girildiği anda bu uçakları sizlere göndereceğiz.”
Biden ile ayaküstü sohbetiniz oldu, bunu merak ediyoruz. Amerika’nın S-400’lerin Ukrayna’ya verilmesini istediği argümanı Amerikan basınında yer aldı. Türkiye, bu ciddiye alınacak bir sav diyerek tıpkı yerden yanıt verdi. Hatta Fahrettin Beyefendi “Batı dünyası bu cins temelsiz argümanlar yerine evvel şartsız F-35 programına Türkiye’yi katsın” dedi. Siz keza bir epeyce kez bu husus kapandı dediniz. ABD inatla, ısrarla niye bu mevzuyu tekrar gündeme getiriyor? Bir de Amerikan şirketlerinin Rusya’dan çıkacak olması niçiniyle biraz bu biçimde problemler yaşanırken bir daha de bu şirketlerin Türkiye’ye gelişi konusunda beklentiniz nedir?
“S-400’LER İÇİN GERİ ADIM YOK”
Her şeydilk evvel S-400 konusunda nasıl en başta bizim için bu iş kapanmıştır dediysek, bugün de biz tıpkı noktadayız. Bu bahis bizim için kapanmıştır. Bunlar savunma noktasında bizim kendi malımızdır, bu bitmiştir. Bir öteki bahis Wall Street Journal’ın yazdığına karşı Bağlantı Liderimiz gerekli karşılığı bütün hassasiyetiyle esasen vermiştir. O karşılık onlara kâfi de artar bile. Daha fazlasına da bu mevzuda gerek yok. Zira bunların bütün işi ortalığı karıştırmak. “Buradan sanki Türkiye’ye nasıl bir darbe vururuz da onu kasvete sokarız” bu biçimde bir uğraşın arasındaler. Anında müdahale ederiz, sonuç alamazlar.
Öbür boyutta, yalnızca Amerikan şirketleri değil, dünyanın biroldukça markası, kümesi Rusya’dan ayrılıyor, çıkıyor. Bunlardan ülkemize gelenlere natürel ki kapımız açıktır, buyursunlar gelsinler deriz. Bunun haricinde bir daha muhakkak sermaye kümelerinden ülkemize gelip bizde imkanlarını park etmek isteyenler olursa onlar için de olağan ki kapımızı kapalı tutmayız. Buna da kapımız açıktır.
”RUSYA İLE MÜNASEBETLERİ BİR KENARA KOYMAMIZ MÜMKÜN DEĞİL”
Yaptırımlar noktasında da BM’nin belirli çizgilerini biz de kıymetlendiririz fakat şunu da unutmayalım ki bütün bu adımları atarken bizim Rusya ile olan bağlarımızı bir kenara koymamız mümkün değil. Bunu ben çok evvel de deklare ettim biliyorsunuz. Çünkü bugün yalnızca doğal gaz düşünüldüğünde, kullandığımız doğal gazın yaklaşık yarısını biz Rusya’dan alıyoruz. Bunun yanında Akkuyu Nükleer Güç Santralimizi bugün Rusya ile yapıyoruz. Biz bunu da bir kenara koyamayız. Ben bunu bugün Macron’a da söylemiş olduğimde “haklısın” diyor. Yani orada yapılacak rastgele bir şey kelam konusu değil.
”HALKIMI KARDA KIŞTA SOĞUKTA BIRAKAMAM”
Bu bahisteki hassasiyetimizi korumak durumundayız. Birincisi ben halkımı karda kışta soğukta bırakamam. İkincisi sanayimizi büsbütün sıfırlayamam. Bunları korumak durumundayız. Biz devletiz, 85 milyon nüfusumuz var. Üzerimize düşen her türlü nazaranvi de yaparız, yapıyoruz. Şu anda Ukraynalılar için 56 civarında insani yardım tırını biz bölgeye gönderdik. Bunların içerisinde besini var, giyeceği var, ilacı var. Bunlar hala artarak da devam ediyor.
İki yıl kadar evvel Fransa başkanı Macron, “NATO’nun beyin vefatı gerçekleşti” demişti ve siz de buna fazlaca sert bir karşılık vermiştiniz. Bugün baktığımız noktada bırakalım NATO’nun beyin vefatını bir daha doğuşunu izliyoruz. Macron ile de bir ortaya geldiniz. Kendisinin de bu krizde arabuluculuk gayretleri oldu. Öncelikle Fransa’nın bu gayretlerini nasıl değerlendiriyorsunuz? ABD Lideri Biden ile alakaları nasıl değerlendiriyorsunuz? Birinci misyona geldiğinde “Diğer ABD Liderleri üzere başlamadık” demiştiniz.
”DEMEK Kİ NATO’NUN BEYİN MEVTİ YOK, ARTIK OLDUKÇA GAYRETLİ”
Macron ile ilgili kısımdan başlayalım. Demek ki NATO’nun beyin mevti gerçekleşmemiş. bu biçimde bir şey de kelam konusu değilmiş. O fazlaca şanssız bir açıklamaydı. Bu bahtsız açıklamanın akabinde da Macron şu anda NATO içerisinde en faal rolü oynayan önderlerden bir tanesi durumunda. Oldukça çabalı. Gerek Ukrayna gerek Rusya gerek öteki ülkelerle olan görüşmelerde Macron’u fazlaca etkin görüyorum. Bununla ilgili olarak da öteki ülkelerin, önderlerin Macron’a bakışı da değmişmiş vaziyette. Bütün bunlarla birlikte de Türkiye-Fransa içinde attığımız birtakım adımlar vardı. O adımları, Türkiye-Fransa bağlantılarını bir daha ele almak ve hatta Türkiye-Fransa-İtalya olarak üçlü attığımız adımları bir daha hayata geçirmek için çalışmalarımızı sürdürmeyi karar altına aldık. Temennim odur ki inşallah seçim daha sonrası bu yeni süreci kuvvetli bir biçimde başlatırız diye düşünüyorum.
BIDEN DEVRİNDE ABD İLE BAĞLANTILAR
Biden’a gelince, Biden ile bu tepede ayaküstü bir hal hatır sorduk. Önümüzdeki süreçte kendisiyle telefon diplomasisiyle birtakım bahisleri ele alma fırsatımız olacak. Lakin tabi burada Ulusal Savunma Bakanım muhatabıyla bu F-16’lar konusunu görüştü.
Üçlü söylemiş olduğiniz Fransa-İtalya-Türkiye STAMP-T füzesini mi kastediyorsunuz?
Evet, Eurosam. O mevzuyu Macron ile görüştüğümüz üzere Draghi ile de görüştük. Draghi de benden daha sonra Macron ile yaptığı toplantıda bu mevzuyu açtı.
Savaşın başlamasından bu yana gerek Avrupa gerek ABD’nin tahlile yönelik somut adımlar atmadığını görüyoruz. Dorukta tansiyonun düşürülmesi ya da tahlil odaklı bir eğilim gördünüz mü?
Aslında başkanların büyük bir çoğunluğu tansiyonun düşürülmesinden yana. Zira ortada son periyodun en büyük felaketi yaşanıyor. Binlerce çocuk, bayan, sivil maalesef öldürülüyor. Bütün bunları görüp de hala “vurun gitsin” demek mümkün değil. İşin maddi boyutuna baktığımız vakit o da farklı bir felaket. Artık bütün bu gelişmeler karşısında en kısa yoldan burada ateşkes nasıl olur, bunun hesabı, çabası arasındaler. Bu hususta herkes ateşkesin bir an evvel olması konusunu gündeme getiriyor. Temennim odur ki burada daima bir arada yapacağımız bir dayanışmayla bunu sağlayalım, bunu başaralım. Şayet bunu başarabilirsek hakikaten insanlığa en büyük hizmeti yapmış oluruz.
Rusya-Ukrayna savaşı daha sonrası başkanlar son devirde art geriye ülkemize geliyorlar. Bu yalnızca Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle mi oluyor? Türkiye yaptıklarınızla kilit ülke pozisyonuna geldi lakin sanki yeni bir koridor yahut yeni bir sistem için mi başkanlar Türkiye’ye geliyor? Bilhassa Libya ve Doğu Akdeniz denkleminin de önderlerin Türkiye’ye gelmesinde tesiri var mı?
Yüklü olarak natürel ki Rusya-Ukrayna, bu işin ana başlığını teşkil ediyor. elbette bu ziyaretlerle bir arada ikili bağlantılarımızı masaya yatırma fırsatımız da oluyor. Gelen ülkelerle bölgeye dair meseleleri da masaya yatırıyoruz. örneğin Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev kardeşimin günübirlik ziyaretinde ana başlığımız Rusya ve Ukrayna oldu. Kendisi de Rusya’yı en düzgün tanıyan önderlerden biri. Sayın Putin ile olan alakaları malum. Bu savaşı da en uygun tahlil edenlerden biri. Bunları kendisiyle fazlaca açık, net konuşma fırsatımız oldu. Polonya Cumhurbaşkanı Duda da burada gerçekten takdire şayan birisi. Polonya bölgede 2 milyon civarında mülteciye mesken sahipliği yapıyor. Öbür taraftan şu anda Ukrayna’dan daha sonra Rusya’nın amacında olabileceğini düşünüyor. Onun için de natürel kendine bakılırsa bütün önlemlerini alıyor, almak durumunda. Örneğin bugün, Biden Polonya’ya gidiyor. Alışılmış Ukrayna bir NATO ülkesi değil lakin Polonya beraberinde bir NATO ülkesi. Polonya’nın bizimle olan diyalogları da ileri derecede. Bu özelliği de var. ötürüsıyla onunla olan münasebetlerimizde öncelikli Rusya-Ukrayna olayı var fakat bunun yanında da doğal Polonya ile ilgili savunma sanayiine yönelik bağlantılarımızı, ekonomik alandaki bağlarımızı görüşme fırsatımız oldu.
İSRAİL İLE ALAKALARDA YENİ SAYFA
Öbür yandan Yunanistan’ın ziyaretinde natürel ki Yunanistan-Türkiye ilgilerindeki malum zahmetlerin ortadan kaldırılmasına yönelik ne üzere adımlar atabileceğimizi görüşme imkanımız oldu. Bundan daha sonraki süreçte aracılarla değil biz direkt olarak kendimiz görüşmelerimizi yapalım, özel temsilcilerimiz vasıtasıyla görüşmelerimizi yapalım, bu biçimde sürdürelim diyoruz. bir daha öbür gelen önderlerle de iki ülkenin içindeki alakaları ele aldık lakin öne çıkan bir daha Rusya-Ukrayna konusu oldu. En değerli ziyaretlerden bir tanesi de İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’un ziyaretiydi. Biz bu süreçte İsrail Başbakanı Benet’in de gelme durumu kelam konusu. Onun da gelişiyle birlikte Türkiye-İsrail münasebetlerinde yeni bir sureci başlatma durumumuz olabilir. Bunun Filistin sorununa de olumlu yansımaları olacağına inanıyoruz. Burada natürel daha epeyce Doğu Akdeniz ile ilgili bir arada neler yapabiliriz konusu var. İkili bağlantılarda bir arada atabileceğimiz en kıymetli adımlardan bir tanesi olarak o denli zannediyorum ki burada bir daha doğal gaz konusu öne çıkabilir. Bunların değerlendirmeleri için evvel Dışişleri Bakanımı, Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanımı, taraflar tarih belirledikten daha sonra İsrail’e göndereceğiz. Bu görüşmeleri Dışişleri Bakanımızın, Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanımızın İsrail’de yapacakları çalışmayla başlatmış olacağız.
Krizler dünyada güç istikrarlarını değiştiriyor. Türkiye’nin kararlı bir dış siyaseti var ve vakit Türkiye’yi haklı çıkardı. Türkiye’nin dünyada bir güç düşüncesi yaşanırken, önderlerin Türkiye’ye ziyaretleri, bunların hepsini bir ortaya getirecek olursak, Türkiye’nin güç hub’ı olma gayesi vardı, bu gayede aralığın azaldığını söyleyebilir miyiz?
GÜÇ İÇİN SÜRPRİZ ATAK İLETİSİ
İnşallah bu önümüze yeni kapılar açacak. Şu anda açıklamayacağım. İnşallah bu yaptığımız görüşmelerle bir arada önümüze güçte epey daha farklı alanlar açılacak ve bunu duyduğunuzda “Bu da nereden çıktı” diyeceksiniz. Bu görüşmelerden inşallah şöyleki dört dörtlük bir sonuç çıkacak. Birinci görüşmeleri yaptık, inşallah arkadaşlarımız da görüşmeleri devam ettirecekler, bu görüşmelerin devamında da biz bunun açıklamasını yapacağız.
Dünyada besin güvenliği hayli dillendiriliyor. Bu husustaki tehlikeye işaret ediliyor. Türkiye açısından petrol ve besin güvenliği konusunda neler söylersiniz?
DÜNYADA BESİN KRİZİ TELAŞI
Besin güvenliği konusunda doğal her türlü önlemi alıyoruz. Bugün dünyada besin güvenliği noktasında derdin yaşanmadığı bir ülke var mı? Her ülkede az yahut epey bir dert var. Biz de bu noktada kısmen bu çeşit ıstırapları yaşıyoruz lakin bütün önlemlerimizi alıyoruz. Diyelim ki kırmızı ette mi külfet var, ona bakılırsa adımlarımızı atıyoruz ve çabucak hızla sistemlerimizi çalıştırıyoruz. Öbür tarafta diyelim ki şeker yok dediler. Bir de baktık ki birfazlaca yerde stoklar, depolar dolu. Kontrollerle zirvelerine binince çabucak şekerler ortaya çıktı. Ayçiçek yağı dediler. Onda da bir daha Azak Denizi’ndeki 5 tane gemimiz geldi, bu biçimdece bir anda o iş çözülmüş oldu. Hububatta da emsal durumlar kelam konusu oldu. Rusya ve Ukrayna’daki önemli ölçüde hububat, bakliyat yüklü gemilerimiz geldiler, geliyorlar. Türkiye, bu dallarda Allah’ın müsaadesiyle düşünce yaşamaz. Türkiye bunları aşmaya muktedir, kuvvetli bir ülke. Lakin Türkiye’de muhalefetin siyasi ahlakı iflas etmiş durumda. Zahmet burada. Muhalefetteki siyasi ahlakın iflas edişi fakat işte bu çeşit dedikoduları, bu çeşit manipülasyonları ortaya çıkarıyor ve bu manipülasyonlardan da benim vatandaşım ister istemez rahatsız oluyor. Biz bütün bunları hızla aşabilecek kabiliyetteyiz, güçteyiz, bundan hiç kimsenin tasası olmasın. Şu an prestijiyle da önümüzde Ramazan var. Ramazan ile bir arada inşallah vatandaşlarımıza en ufak bir zahmet, en ufak bir kaygı yaşatmayacağız ve huzurlu bir Ramazan’ı halkımızla bir arada yaşayacağız.
CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu, küme toplantısında “Geçmişte Türkiye kelamı dinlenen bir ülkeydi lakin şu anda Türkiye deyince sırtlarını dönüyorlar” diye cümle sarf etti. Bununla değerlendirmeniz nedir?
”SADECE MART AYINDA 40’IN ÜZERİNDE ÖNDERLE GÖRÜŞTÜM”
Art geriye bütün devlet liderleri, hükümet liderleri ülkemize geliyorken, bunun yanında bizimle ağır bir telefon diplomasisi yürütüyorken nasıl herkes sırtını dönmüş oluyor? Yalnızca Mart ayında başkanlarla 40’ın üzerinde yüz yüze görüşmem ya da telefon temasım oldu. Rusya Devlet Lideri Putin ve Ukrayna Devlet Lideri Zelenski ile daima telefon görüşmeleri yapıyoruz. ABD Lideri Biden ile de telefonla görüştük. bir daha bu ay Azerbaycan Cumhurbaşkanı kardeşim Aliyev’i, İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’u, Yunanistan Başbakanı Miçotakis’i, Almanya Şansölyesi Scholz’u, Polonya Cumhurbaşkanı Duda’yı, Güney Kore Başbakanı Kim Boo-Kyum’u, Hollanda Başbakanı Rutte’yi, Kosova Cumhurbaşkanı Osmani-Sadriu’yu ülkemizde konuk ettik. BM Genel Sekreteri Guterres, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, AB Komitesi Lideri Leyen ve AB Kurulu Lideri Michel’in yanı sıra Fransa, Avusturya, Moldova, Sırbistan, Litvanya, Belarus, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan cumhurbaşkanları ile Hollanda, İngiltere, Kanada Başbakanlarıyla ayrıyeten telefon görüşmelerimiz de oldu. Antalya’da da NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, Arnavutluk Başbakanı Rama, Kazakistan Kurucu Cumhurbaşkanı Nazarbayev, Slovenya Cumhurbaşkanı Pahor, Bosna Hersek Başkanlık Kurulu üyeleri Caferoviç ve Dodik, Bulgaristan Başbakanı Petkov, Gine Bissau Cumhurbaşkanı Embalo, Irak Bölgesel İdaresi Başbakanı Barzani, Nijer Cumhurbaşkanı Bazum, Sierra Leone Cumhurbaşkanı Bio, Liberya Cumhurbaşkanı Weah ile görüştük. Bu NATO Tepesinde de bir daha Fransa Cumhurbaşkanı, İtalya, Estonya, İspanya ve Birleşik Krallık Başbakanlarıyla ikili görüşmeler yaptım. Tüm bu görüşmeler bu ay içerisinde oldu. Her biri de ülkemizin barış için yürüttüğü diplomasi gayretlerini takdir ettiklerini bilhassa belirtiyor. Artık kalkıp da “Dünya Türkiye’ye sırtını dönüyor” demek akılla, mantıkla izah edilecek bir şey değil.
Merak edilen bir öteki sıkıntı de turizm konusunda Türkiye’nin önümüzdeki sürece nasıl gireceği? Sayılarda bir farklılık beklenir mi?
”BU TÜRLÜ BİR PERİYOTTA PATLAMA BEKLEMEK TEZLİ OLUR”
bu biçimde bir periyotta turizmde bir patlama yahut önemli bir yükseliş hayli argümanlı bir tabir olur. Lakin Turizm Bakanım bu bahiste epeyce oldukça uğraşla ülkelerle görüşmeleri sürdürüyor. Tıpkı biçimde biz de gerek Rusya gerek Ukrayna gerek Polonya, bütün bölgelerle bir daha görüşmelerimizi sürdürüyoruz. Başta Putin olmak üzere onlar da turizmde biz bilhassa önünü kesmeyeceğiz, teşvik edeceğiz ve Türkiye’ye vatandaşlarımızın gidişi noktasında rastgele bir mani koymayacağız dediler. Şunu da söylüyorlar; tahminen para konusunda Ruble, yani kendi ulusal paralarımızla bu işi yapalım diye bir çıkış kelam konusu olabilir. Bunu aslına bakarsanız biz olağan vakitte Rusya’ya teklif etmiştik. Ulusal paramızla, yerli paramızla bunları yapalım ve Ruble ile Türk Lirası olarak bunu çalıştıralım demiştik. Artık de haklılığımız tam ortaya çıkıyor ve Ruble-TL ve farklı ülkelerle de bunu o ülkelerin paralarıyla yapabileceklerini söylüyorlar. Bu adımı bu türlü atacağız. Bunun yanında Polonya Cumhurbaşkanı Duda da “Biz vatandaşlarımıza Türkiye’ye turizm için gitmeleri noktasında tavsiyede bulunuyoruz” dedi. Bize Ukrayna’dan 2 milyonun üzerinde, Rusya’dan 5 milyonun üzerinde turist geliyor. Biz Türkiye olarak emniyetli bir ülke olmamız hasebiyle turist çekme noktasında inanıyorum ki epeyce önemli zahmetler yaşamayacağız ve İngiltere’den de biz bundan daha sonraki süreçte daha fazla turist alma imkanını da yakalayacağız. Almanya’dan da hakeza o denli. Çalışıyoruz, çalışacağız. Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ile âlâ bir görüşmemiz oldu ve Almanya-Türkiye içindeki diyaloglardan da bundan daha sonraki süreç için ümitliyim.
TABAN FİYAT AÇIKLAMASI
Yılbaşında minimum fiyat ve memur maaş artırımı belirlendikten daha sonra “Gerekirse yıl ortasına hakikat enflasyon ve günün şartları kıymetlendirilerek yine bir kıymetlendirme yapılabilir” dediniz. Geçtiğimiz günlerde masada personel ismine pazarlıkları yürüten Türk-İş Lideri Ergün Atalay da biz bir davet gelirse zevkle o masaya otururuz dedi. Bir gündem var mı, yıl ortasında minimum fiyatla ilgili yeni bir gelişme, bir artırım olur mu? Bir de emekliler için bayram ikramiyesi ödeniyor, onların da bir artırım beklentisi var, emeklilere de bir müjdeniz olacak mı?
”YIL ORTASINDA BAKILIR, GEREKİRSE PERSONELİMİZDEN ESİRGEMEYİZ”
Şu anda daha üçüncü aydayız. Yıl ortasına geldiğimiz vakit aslına bakarsanız Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanım da önüme mevcut durumu getirir. aslına bakarsan Vedat Beyefendi sendikalarla bugüne kadar samimi görüş alışverişinde bulunmuştur. Yapılacak görüşmeler sonucunda de yıl ortasında bu biçimde bir kıymetlendirme gerektiğinde biz katiyetle vatandaşımızdan, hele hele personelimizden bu biçimde bir şeyi esirgemeyiz. Veren el alan elden güzeldir.
Seçim Kanunu değişikliğiyle ilgili muhalefetin tenkitleri ve argümanları var. Nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu Seçim Yasası’yla ilgili olarak bizler Cumhur İttifakı olarak çalışmamızı bütün samimiyetimizle ortaya koyduk. Barajı belirledik ve bu bahiste da MHP Genel Lideri Sayın Devlet Bahçeli en ufak bir tereddüt göstermedi. bir daha bu biçimde bir uçak seyahatinde barajı açıklamıştık ve yüzde 7 demiştik. Yüzde 7 baraj teklifimizi bu biçimde Sayın Devlet Beyefendi de motamot kabul edip gerekli grubuna talimat vermişti. Baraj konusu yüzde 7 olarak şu anda ilgili arkadaşlarımızın çalışmalarına girmiş oldu. aslına bakarsan üzerinde durulan bahis da daha epey bu baraj sorunuydu. Baraj konusunda da ihtilaf falan da olmayınca aslına bakarsanız çalışmaları bitirdik. Arkadaşlarımız da gerek Hayati Beyefendi gerek Feti Beyefendi bu yapılan çalışmayı Meclis’e taşıdılar. Şu anda Meclis’te de Anayasa Komitesinde kabul edildi. Fazla vakit masraftan hızla inşallah bu yeni maddeyi çıkaracağız.