Samuag
New member
Rusya ve Ukrayna içindeki savaş durumunun ekonomiler ve siyasi ilgiler üzerinde bir epeyce tesir doğuracağı açıktır. Rus iktisadına yönelik Batı ülkeleri tarafınca hayata geçirilen yaptırımlar daha şimdiden Rus kaynaklı eser ve emtialarda fiyat artışları yaşanmasına sebep olmuştur. Emsal biçimde memleketler arası diplomaside de Rusya’ya karşı bir tavır açık bir biçimde sergilenmekte, bu biçimdece Rusya’nın yalnız başına bırakılmaya çalışıldığı rahatlıkla görülmektedir. Fakat ekonomik ve siyasi tesirlerin yanı sıra savaşın iklim krizi açısından da epeyce kritik sonuçları olacaktır. İşte bu noktada gezegenimizin geleceği için endişelenmemiz gerekmektedir.
Bu telaşların kaynağını daha rahat anlayabilmek için evvel Rusya’nın global güç piyasaları açısından ehemmiyetine değinmekte yarar var. Rusya global ölçekte petrol, gaz ve kömür ihracatının yüzde 10-25’ini tek başına karşılamaktadır. ABD’den daha sonra dünyanın en büyük 2. doğal gaz üreticisi olan ve 2020’de global üretimin yüzde 17’sini gerçekleştiren Rusya, petrolde ise 2020’deki üretimin yüzde 12’sinden sorumlu ABD ve Suudi Arabistan’dan daha sonra dünyanın en büyük 3. üreticisi pozisyonunda bulunmaktadır.
Rusya’nın ihracat profiline baktığımızda ise doğal gaz ihracatının yaklaşık yüzde 70’inin ve petrol ihracatının ise neredeyse yarısının Avrupa Birliği’ne (AB) gittiğini görmekteyiz. Doğal gaz ihracatındaki sıralamada AB’yi yüzde 8 ile Belarus takip ederken petrol ihracatındaki sıralamada AB’yi yüzde 31’lik hissesiyle Çin izlemektedir. ötürüsıyla Rusya’nın güç piyasalarındaki pozisyonu AB ülkeleri başta olmak üzere tüm dünyayı etkileyebilecek yapıya sahip olmasıyla dikkat çekmektedir.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali global güç piyasalarını istikrarsızlaştırmış, başta kırılgan hane halkları olmak üzere tüm tüketicilere ziyan vermiş ve global pandemi ötürüsıyla toparlanmaya çalışan ekonomileri derinden etkilemiştir. Lakin tüm bunların ötesinde gezegenimizin geleceği için güç siyasetlerinin kritik rolünü gözler önüne sermiştir. Bu noktada iklim değişikliğiyle uğraşta rolü dikkat çeken AB’nin tavrı tüm ülkeleri ilgilendirir hale gelmektedir.
AVRUPA’NIN ALTERNATİF KAYNAK ARAYIŞI
Hiç elbet Rusya’nın Ukrayna’ya savaş ilan etmesi, Avrupa Birliği’nde yıllardır süregelen Rus doğal gazına ve öteki kaynaklarına olan bağımlılığı bitirme tartışmalarında AB’nin net bir tavır sergileyebilmesinin önünü açmıştır.
Geride bıraktığımız mühlet zarfında Avrupa Birliği’nde, nükleer güç yanlısı Fransa ile Rus doğal gazını fizibil bulduğu için kullanmaya devam eden Almanya’nın başını çektiği iki kutuplu bir güç stratejisi yapılanmasından kelam etmek mümkün gözükmektedir. Bu kapsamda Fransa her fırsatta nükleer güç siyasetlerinin savunuculuğunu gerçekleştirirken nükleerin risklerini öne çıkartan çevreci kısımların reaksiyonlarını çekmekteydi. Almanya ise tüm tenkitlere rağmen güç güvenliğinin tesisi için Rusya ile Kuzey Akım 2 (Nord Stream 2) projesini gerçekleştirmekte ve bu proje ile pak güce geçiş sürecinin maliyet aktif biçimde yönetilebileceğini düşünmekteydi. Polonya, Macaristan üzere fosil yakıtlara dayalı büyüme modelleri benimsemiş ülkeler Almanya’nın siyasetine dayanak çıkarken başka ülkelerin Fransa’nın nükleer modelini desteklediklerini not etmekte yarar bulunmaktadır.
Öbür taraftan pak güce geçiş konusunda Avrupalı önderler bir müddetdir yenilenebilir güce yönelik beyanlarını artırmaktadırlar. Örnek olarak Avrupa Kurulu Lideri Ursula von der Leyen ile Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson başta olmak üzere başkanlar hem pak güç tıpkı vakitte alternatif fosil yakıt kaynaklarının kıymetine vurgu yapmaktadır. Pek olağan ki iklim değişikliğiyle gayret konusunda en önde gelen ülke kümesi olan AB’nin birinci olarakliği pak güç kaynaklarına yönelik yatırımlar olarak dikkat çekmektedir. Buna rağmen kelam konusu yatırımların uzun periyotlu ve yapısal dönüşüm gerektirmesi bu durumun güç arz güvenliği açısından külfet yaşatmaması için sağlıklı bir geçiş süreci oluşturulmasını gerekli kılmaktadır. Rusya kaynağından vazgeçen Avrupa’da alternatif denizaşırı fosil yakıt kaynakları olarak ABD yahut Katar üzere büyük sıvı doğal gaz (LNG) ihracatçılarına başvurulması gündeme getirilmektedir. Lakin uzmanlar bu kaynakların hiç birinin tek başına Rus kaynakların yerini büsbütün alacak kadar büyük olmadığı kanısında birleşmektedir.
ötürüsıyla AB, şayet ki kendisini Rus güç tedarikinden kurtarmak istiyorsa kendi kendine yeten bir güç sistemi kurmak zorundadır. Bu kapsamda adım atan Fransa altı yeni nükleer santral inşa edeceğini açıklamış ve bunu tam güç bağımsızlığı sloganıyla duyurmuştur. Fransa’nın haricinde Birleşik Krallık da yeni kuşak nükleer reaktörler inşa edeceğini açıklamıştır.
Almanya’da ise muhalefet partileri ülkenin krizle baş edebilmesinin yolunun kömürden çıkışın durdurulmasından geçtiğini belirtmiştir. Emsal biçimde İtalya’nın da süreksiz bir süre için kömür santrallerini bir daha aktifleştirmeyi düşündüğü de çeşitli haber kaynaklarınca paylaşılmaktadır.
AB’nin Rus kaynaklarına olan bağımlılığımı azaltma konusu milletlerarası platformda da üzerine düşünülen bir başlık haline gelmiştir. Memleketler arası Güç Ajansı da bu hususta 10 unsurla AB’nin Rus doğal gazına olan bağımlılığını azaltmanın yollarını duyurmuştur. Bu hususlar doğal gaz arzı bağlamında Rusya ile yeni gaz tedarik kontratı yapılmamasını, Rus kaynaklardan tedarik edilen doğal gazın alternatif kaynaklardan gelen gazla değiştirilmesini, piyasa yapısını güçlendirmek için en az gaz depolama yükümlülüklerinin yerine getirilmesini tavsiye etmektedir.
UEA tarafınca güç bölümüne yönelik tavsiyeler ise yeni rüzgâr ve güneş projelerinin ihalelerinin hızlandırılması, biyoenerji ve nükleer üzere mevcut düşük emisyonlu kaynaklardan üretimin en üst seviyeye çıkarılması, toplumun kırılgan kısmına mensup elektrik tüketicilerini yüksek güç maliyetlerinden korumak için kısa vadeli tedbirler alınması biçiminde olurken doğal gazın son kullanıcısı niteliğindeki bölümlere ise gaz kazanlarını ısı pompalarıyla değiştirmeleri, binalarda ve endüstride güç verimliliği güzelleştirmelerine sürat vermeleri ve doğal gaz kullanılan binalarda ısıtma ayarlamalarına yönelik düzenlemeler getirilmesi önerilmektedir. Her kısmı ilgilendiren bir siyaset önerisi olarak ise güç sistemlerinin esnek bir yapıya kavuşturulmaları gayesiyle kaynakların çeşitlendirilmesi ve karbondan arındırma çalışmalarına sürat verilmesi belirtilmiştir.
Hali hazırda Rus kaynaklardan yapılan doğal gaz ithalatının üçte iki oranında azaltılması teklifinde bulunan AB Kurulu 2027 yılına kadar evreli olarak bu kaynakla ilişiğini sonlandırmak için bir plan oluşturma hazırlıklarını da sürdürmektedir. Bu kapsamda komitenin mayıs ayı içerisinde “RePower EU” ismini verdiği bir planı gündeme getirmesi beklenmektedir.
Bahse ait olarak AB Kurulu Kıdemli Lider Yardımcısı Frans Timmermans geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada Avrupa Birliği’nin Rusya’dan petrol ve doğal gaz ithalatına alternatifler ararken yenilenebilir güce geçiş için daha tezli gayeler belirleyebileceğini belirtmiştir. Bu doğrultuda bahse bahis plana ait çalışmalara odaklandıklarını ve bu sayede pak güce geçiş sürecini hızlandırmak istediklerinin de altını çizmiştir. Timmermans’ın açıklamasında öne çıkan bir öteki nokta ise bir daha sonraki Birleşmiş Milletler İklim Konferansı’na mesken sahipliği yapacak olan Mısır’ın Akdeniz’de yeni LNG kaynakları bulunması ve AB’nin kaynak çeşitliliğinin artırılması konusunda yardımcı olabileceğini düşündüğü yorumu olmuştur. Bu bakımdan AB’nin iklim siyasetlerini yakından takip etmek bölgedeki ekonomik ve siyasi gelişmeleri yorumlamak açısından da değer arz edecektir.
GLASGOW FOSİL YAKIT KÖMÜRÜN AZALTILMASI KELAMI RAFA KALKAR MI?
2021 yılında Glasgow’da gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı 26. Taraflar Konferansı’nda (COP26) ülkeler kömür yatırımlarının kademli azaltılması üzerine uzlaşıya varmışlardır. İklim müzakereleri tarihinde en son bir karar metninde birinci defa kömüre atıf yapılmasıyla tarihi bir mahiyette olan bu oturumun kararında tüm ülkelerin en kısa müddette kömür siyasetlerinde çevreci bir dönüşüm yapmaları beklenmekteydi.
Lakin geldiğimiz noktada bu yazıda da açıklandıği üzere hayli sayıda ülkenin bu kelamların bilakis hareket ederek fosil yakıtlara yöneldiğini görmekteyiz. Basına yansıyan gelişmelere göre dünyanın en büyük petrol şirketi olan Saudi Aramco, Batı’nın da teşvikleriyle yatırımlarını yılda 40 milyar ila 50 milyar dolar düzeyine yükseltme sonucu almıştır. Rusya-Ukrayna tansiyonunun tüm dünyada diplomatik alakalar üstündeki tesirini bakılırsabileceğimiz bir diğer örnekte ise ABD Lideri Joe Biden milletlerarası güç piyasasında Rusya’nın dışlanmasıyla ortaya çıkacak arz eksikliğinin giderilebilmesi için dünya ham petrolünün %4’ünü sağlayan ve daha birkaç ay öncesine kadar diktatör olarak nitelendirdiği Nicolas Maduro’yla görüşmelere başlamıştır.
İklim değişikliğiyle ilgili acil aksiyon daveti yapılırken yalnızca AB’de değil, beraberinde tüm dünyada, kademeli olarak terk edilmesi beklenilen kömür de dâhil olmak üzere fosil yakıt kaynaklarına yönelik talepte artış gözlenmektedir. Rus fosil yakıt kaynakları AB için sadece büyük hacmiyle değil beraberinde lojistik kolaylıklarıyla da epeyce kritik bir kıymete sahiptir. Dalın günlere ve kimi vakit haftalara yayılan ağır bir sevkiyat trafiğini gerektirdiği de düşünüldüğünde AB açısından Rus kaynakları büyük bir avantaj olarak öne çıkmaktaydı. Geldiğimiz noktada ise bölüm temsilcilerinin yaptığı açıklamalarda kalite açısından da muhakkak bir standardın yakalanamadığı, daha uzak ülkelerin fosil yakıt kaynaklarına başvurulması gerekliliği ortaya çıkmıştır. O denli ki Endonezyalı kömür dalı temsilcileri yaptıkları açıklamalarda dünyanın en büyük nakliyecisi pozisyonunda olan Endonezya’da madencilik bölümünde öne çıkan şirketlere Almanya, İtalya, İspanya ve Polonya’dan potansiyel müşteriler çıktığını duyurmuşlardır. Emsal biçimde fosil yakıt kaynakları açısından önde gelen başka ülkeler olan Güney Afrika ve Avustralya’da da misal biçimde gelişmeler yaşanmaktadır.
Tüm bu gelişmeler yaşanırken madalyonun öbür yüzünde ise Rusya’nın kendisine yeni pazar arayışları yer alacaktır. Hakikaten Batı dünyasıyla olan bağların ambargo sebebiyle durdurulduğu kaidelerde Rusya kaybettiği geliri telafi edebilmek için Çin başta olmak üzere kendisine karşı hal almayan ülkelerle ticari ilgilerini geliştirecek ve bilhassa bu bölgede fosil yakıt ticareti sürat kazanacaktır. Rus Güç Bakanlığı tarafınca geçtiğimiz günlerde yapılan açıklamaya bakılırsa Rusya’nın Çin’e yaptığı kömür ihracatının 100 milyon tona yükseltilmesi planlanmaktadır. Bu durum hiç elbet iklim değişikliği gayretinde kıymetli bir yere sahip olan ve emisyonlarını azaltması için tüm dünyanın gözünü çevirdiği Çin’in uğraşları üzerinde olumsuz bir tesir yaratacaktır.
Öncelikler değişirken iklim de değişiyor
Tüm aksiliklere rağmen Rusya-AB alakalarının geldiği nokta prestijiyle AB’nin yenilenebilir güce yönelme konusunda daha agresif bir siyaset izlemesine sebep olabileceğini düşünmek de mümkündür. Fakat bu tip bir siyasete birebir süratte eşlik edemeyen inovasyon faaliyetleri bu gelişmelerin beklenildiği kadar olumlu tesirler doğurmasını engelleyecektir. Yenilenebilir güç ve batarya teknolojilerinin önümüzdeki periyotta sürat kazanacağı beklentisiyle bu teknolojilere yönelik girdi fiyatlarında önemli talep artışı gözlemlenmiştir.
Örnek olarak hem elektrikli araçlar tıpkı vakitte batarya teknolojileri açısından son derece kritik olan lityumun fiyatı son 2 yılda 12 kat artmıştır. Bu durum sevinçle karşılanmaktan çok pak güce geçiş üzerinde epeyce büyük bir baskı yaratması sebebiyle tasa deposudur. Bu sebeple ekonomilerde yeşil bir dönüşüm gerçekleştirmek için son derece düzgün bir biçimde planlama yapmamız, güç güvenliğini mutlak suretle göz önünde bulundurmamız ve hane halklarını koruyarak bu süreci ilerletmemiz gerekmektedir.
Bu kapsamda da Sayın Cumhurbaşkanımızın 2053 yılı net sıfır emisyon vizyonu ve yeşil kalkınma ihtilali doğrultusunda son derece argümanlı, kapsamlı lakin halkımızın hassasiyetlerini göz önünde bulundurarak planlamalarımızı gerçekleştirmekteyiz. yıllardır güç kaynaklarını çeşitlendirme, yerli kaynakları güç bileşimine dahil etme, bunların yanında yeşil güce geçişi de teşvik etme konusunda kararlılıkla siyasetler uygulayan ülkemiz bugüne dek ne kadar hakikat bir iş yaptığını tüm dünyaya göstermektedir. Gerçekten iklim siyasetlerinin tek başına ele alınmaması gerektiğini, mevzunun jeopolitik, diplomatik ve ekonomik dinamikleri bağlamında da epeyce boyutlu olduğunu, ötürüsıyla epeyce boyutlu bir planlama gerektirdiğini AB son yaşanan Rusya-Ukrayna kriziyle öğrenmiş ve bu sebeple iklim değişikliği siyasetlerinde geri atmak durumunda kalmıştır. Bu durum AB’nin iklim siyasetlerindeki kredibilitesine ziyan verdiği üzere tüm dünyanın da iklim değişikliğiyle olan çabasına olumsuz tesirde bulunmuştur. Türkiye olarak iklim değişikliğiyle çabada taviz vermeden bizden daha sonraki kuşaklara daha hoş bir dünya bırakabilmek ismine var gücümüzle çalışırken temkinli fakat sonuç odaklı politikalarımızı bir bir hayata geçirmeye devam edecek, bu doğrultuda da başka tüm ülkelere örnek olacağız.
Tüm ülkeler açısından fazlaca kritik sonuçları içerdiği rahatlıkla görülen Rusya-Ukrayna krizi bilhassa iklim değişikliğiyle gayrette olumsuz sonuçları da birlikteinde getirecektir. Dünya başkanlarının; bu savaşın kazananının olmayacağı üzere iklim krizinde de tek kaybedeninin gezegenimiz, ötürüsıyla da bizden daha sonraki kuşaklar olacağının farkına varmaları gerekmektedir.
Bu telaşların kaynağını daha rahat anlayabilmek için evvel Rusya’nın global güç piyasaları açısından ehemmiyetine değinmekte yarar var. Rusya global ölçekte petrol, gaz ve kömür ihracatının yüzde 10-25’ini tek başına karşılamaktadır. ABD’den daha sonra dünyanın en büyük 2. doğal gaz üreticisi olan ve 2020’de global üretimin yüzde 17’sini gerçekleştiren Rusya, petrolde ise 2020’deki üretimin yüzde 12’sinden sorumlu ABD ve Suudi Arabistan’dan daha sonra dünyanın en büyük 3. üreticisi pozisyonunda bulunmaktadır.
Rusya’nın ihracat profiline baktığımızda ise doğal gaz ihracatının yaklaşık yüzde 70’inin ve petrol ihracatının ise neredeyse yarısının Avrupa Birliği’ne (AB) gittiğini görmekteyiz. Doğal gaz ihracatındaki sıralamada AB’yi yüzde 8 ile Belarus takip ederken petrol ihracatındaki sıralamada AB’yi yüzde 31’lik hissesiyle Çin izlemektedir. ötürüsıyla Rusya’nın güç piyasalarındaki pozisyonu AB ülkeleri başta olmak üzere tüm dünyayı etkileyebilecek yapıya sahip olmasıyla dikkat çekmektedir.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali global güç piyasalarını istikrarsızlaştırmış, başta kırılgan hane halkları olmak üzere tüm tüketicilere ziyan vermiş ve global pandemi ötürüsıyla toparlanmaya çalışan ekonomileri derinden etkilemiştir. Lakin tüm bunların ötesinde gezegenimizin geleceği için güç siyasetlerinin kritik rolünü gözler önüne sermiştir. Bu noktada iklim değişikliğiyle uğraşta rolü dikkat çeken AB’nin tavrı tüm ülkeleri ilgilendirir hale gelmektedir.
AVRUPA’NIN ALTERNATİF KAYNAK ARAYIŞI
Hiç elbet Rusya’nın Ukrayna’ya savaş ilan etmesi, Avrupa Birliği’nde yıllardır süregelen Rus doğal gazına ve öteki kaynaklarına olan bağımlılığı bitirme tartışmalarında AB’nin net bir tavır sergileyebilmesinin önünü açmıştır.
Geride bıraktığımız mühlet zarfında Avrupa Birliği’nde, nükleer güç yanlısı Fransa ile Rus doğal gazını fizibil bulduğu için kullanmaya devam eden Almanya’nın başını çektiği iki kutuplu bir güç stratejisi yapılanmasından kelam etmek mümkün gözükmektedir. Bu kapsamda Fransa her fırsatta nükleer güç siyasetlerinin savunuculuğunu gerçekleştirirken nükleerin risklerini öne çıkartan çevreci kısımların reaksiyonlarını çekmekteydi. Almanya ise tüm tenkitlere rağmen güç güvenliğinin tesisi için Rusya ile Kuzey Akım 2 (Nord Stream 2) projesini gerçekleştirmekte ve bu proje ile pak güce geçiş sürecinin maliyet aktif biçimde yönetilebileceğini düşünmekteydi. Polonya, Macaristan üzere fosil yakıtlara dayalı büyüme modelleri benimsemiş ülkeler Almanya’nın siyasetine dayanak çıkarken başka ülkelerin Fransa’nın nükleer modelini desteklediklerini not etmekte yarar bulunmaktadır.
Öbür taraftan pak güce geçiş konusunda Avrupalı önderler bir müddetdir yenilenebilir güce yönelik beyanlarını artırmaktadırlar. Örnek olarak Avrupa Kurulu Lideri Ursula von der Leyen ile Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson başta olmak üzere başkanlar hem pak güç tıpkı vakitte alternatif fosil yakıt kaynaklarının kıymetine vurgu yapmaktadır. Pek olağan ki iklim değişikliğiyle gayret konusunda en önde gelen ülke kümesi olan AB’nin birinci olarakliği pak güç kaynaklarına yönelik yatırımlar olarak dikkat çekmektedir. Buna rağmen kelam konusu yatırımların uzun periyotlu ve yapısal dönüşüm gerektirmesi bu durumun güç arz güvenliği açısından külfet yaşatmaması için sağlıklı bir geçiş süreci oluşturulmasını gerekli kılmaktadır. Rusya kaynağından vazgeçen Avrupa’da alternatif denizaşırı fosil yakıt kaynakları olarak ABD yahut Katar üzere büyük sıvı doğal gaz (LNG) ihracatçılarına başvurulması gündeme getirilmektedir. Lakin uzmanlar bu kaynakların hiç birinin tek başına Rus kaynakların yerini büsbütün alacak kadar büyük olmadığı kanısında birleşmektedir.
ötürüsıyla AB, şayet ki kendisini Rus güç tedarikinden kurtarmak istiyorsa kendi kendine yeten bir güç sistemi kurmak zorundadır. Bu kapsamda adım atan Fransa altı yeni nükleer santral inşa edeceğini açıklamış ve bunu tam güç bağımsızlığı sloganıyla duyurmuştur. Fransa’nın haricinde Birleşik Krallık da yeni kuşak nükleer reaktörler inşa edeceğini açıklamıştır.
Almanya’da ise muhalefet partileri ülkenin krizle baş edebilmesinin yolunun kömürden çıkışın durdurulmasından geçtiğini belirtmiştir. Emsal biçimde İtalya’nın da süreksiz bir süre için kömür santrallerini bir daha aktifleştirmeyi düşündüğü de çeşitli haber kaynaklarınca paylaşılmaktadır.
AB’nin Rus kaynaklarına olan bağımlılığımı azaltma konusu milletlerarası platformda da üzerine düşünülen bir başlık haline gelmiştir. Memleketler arası Güç Ajansı da bu hususta 10 unsurla AB’nin Rus doğal gazına olan bağımlılığını azaltmanın yollarını duyurmuştur. Bu hususlar doğal gaz arzı bağlamında Rusya ile yeni gaz tedarik kontratı yapılmamasını, Rus kaynaklardan tedarik edilen doğal gazın alternatif kaynaklardan gelen gazla değiştirilmesini, piyasa yapısını güçlendirmek için en az gaz depolama yükümlülüklerinin yerine getirilmesini tavsiye etmektedir.
UEA tarafınca güç bölümüne yönelik tavsiyeler ise yeni rüzgâr ve güneş projelerinin ihalelerinin hızlandırılması, biyoenerji ve nükleer üzere mevcut düşük emisyonlu kaynaklardan üretimin en üst seviyeye çıkarılması, toplumun kırılgan kısmına mensup elektrik tüketicilerini yüksek güç maliyetlerinden korumak için kısa vadeli tedbirler alınması biçiminde olurken doğal gazın son kullanıcısı niteliğindeki bölümlere ise gaz kazanlarını ısı pompalarıyla değiştirmeleri, binalarda ve endüstride güç verimliliği güzelleştirmelerine sürat vermeleri ve doğal gaz kullanılan binalarda ısıtma ayarlamalarına yönelik düzenlemeler getirilmesi önerilmektedir. Her kısmı ilgilendiren bir siyaset önerisi olarak ise güç sistemlerinin esnek bir yapıya kavuşturulmaları gayesiyle kaynakların çeşitlendirilmesi ve karbondan arındırma çalışmalarına sürat verilmesi belirtilmiştir.
Hali hazırda Rus kaynaklardan yapılan doğal gaz ithalatının üçte iki oranında azaltılması teklifinde bulunan AB Kurulu 2027 yılına kadar evreli olarak bu kaynakla ilişiğini sonlandırmak için bir plan oluşturma hazırlıklarını da sürdürmektedir. Bu kapsamda komitenin mayıs ayı içerisinde “RePower EU” ismini verdiği bir planı gündeme getirmesi beklenmektedir.
Bahse ait olarak AB Kurulu Kıdemli Lider Yardımcısı Frans Timmermans geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada Avrupa Birliği’nin Rusya’dan petrol ve doğal gaz ithalatına alternatifler ararken yenilenebilir güce geçiş için daha tezli gayeler belirleyebileceğini belirtmiştir. Bu doğrultuda bahse bahis plana ait çalışmalara odaklandıklarını ve bu sayede pak güce geçiş sürecini hızlandırmak istediklerinin de altını çizmiştir. Timmermans’ın açıklamasında öne çıkan bir öteki nokta ise bir daha sonraki Birleşmiş Milletler İklim Konferansı’na mesken sahipliği yapacak olan Mısır’ın Akdeniz’de yeni LNG kaynakları bulunması ve AB’nin kaynak çeşitliliğinin artırılması konusunda yardımcı olabileceğini düşündüğü yorumu olmuştur. Bu bakımdan AB’nin iklim siyasetlerini yakından takip etmek bölgedeki ekonomik ve siyasi gelişmeleri yorumlamak açısından da değer arz edecektir.
GLASGOW FOSİL YAKIT KÖMÜRÜN AZALTILMASI KELAMI RAFA KALKAR MI?
2021 yılında Glasgow’da gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı 26. Taraflar Konferansı’nda (COP26) ülkeler kömür yatırımlarının kademli azaltılması üzerine uzlaşıya varmışlardır. İklim müzakereleri tarihinde en son bir karar metninde birinci defa kömüre atıf yapılmasıyla tarihi bir mahiyette olan bu oturumun kararında tüm ülkelerin en kısa müddette kömür siyasetlerinde çevreci bir dönüşüm yapmaları beklenmekteydi.
Lakin geldiğimiz noktada bu yazıda da açıklandıği üzere hayli sayıda ülkenin bu kelamların bilakis hareket ederek fosil yakıtlara yöneldiğini görmekteyiz. Basına yansıyan gelişmelere göre dünyanın en büyük petrol şirketi olan Saudi Aramco, Batı’nın da teşvikleriyle yatırımlarını yılda 40 milyar ila 50 milyar dolar düzeyine yükseltme sonucu almıştır. Rusya-Ukrayna tansiyonunun tüm dünyada diplomatik alakalar üstündeki tesirini bakılırsabileceğimiz bir diğer örnekte ise ABD Lideri Joe Biden milletlerarası güç piyasasında Rusya’nın dışlanmasıyla ortaya çıkacak arz eksikliğinin giderilebilmesi için dünya ham petrolünün %4’ünü sağlayan ve daha birkaç ay öncesine kadar diktatör olarak nitelendirdiği Nicolas Maduro’yla görüşmelere başlamıştır.
İklim değişikliğiyle ilgili acil aksiyon daveti yapılırken yalnızca AB’de değil, beraberinde tüm dünyada, kademeli olarak terk edilmesi beklenilen kömür de dâhil olmak üzere fosil yakıt kaynaklarına yönelik talepte artış gözlenmektedir. Rus fosil yakıt kaynakları AB için sadece büyük hacmiyle değil beraberinde lojistik kolaylıklarıyla da epeyce kritik bir kıymete sahiptir. Dalın günlere ve kimi vakit haftalara yayılan ağır bir sevkiyat trafiğini gerektirdiği de düşünüldüğünde AB açısından Rus kaynakları büyük bir avantaj olarak öne çıkmaktaydı. Geldiğimiz noktada ise bölüm temsilcilerinin yaptığı açıklamalarda kalite açısından da muhakkak bir standardın yakalanamadığı, daha uzak ülkelerin fosil yakıt kaynaklarına başvurulması gerekliliği ortaya çıkmıştır. O denli ki Endonezyalı kömür dalı temsilcileri yaptıkları açıklamalarda dünyanın en büyük nakliyecisi pozisyonunda olan Endonezya’da madencilik bölümünde öne çıkan şirketlere Almanya, İtalya, İspanya ve Polonya’dan potansiyel müşteriler çıktığını duyurmuşlardır. Emsal biçimde fosil yakıt kaynakları açısından önde gelen başka ülkeler olan Güney Afrika ve Avustralya’da da misal biçimde gelişmeler yaşanmaktadır.
Tüm bu gelişmeler yaşanırken madalyonun öbür yüzünde ise Rusya’nın kendisine yeni pazar arayışları yer alacaktır. Hakikaten Batı dünyasıyla olan bağların ambargo sebebiyle durdurulduğu kaidelerde Rusya kaybettiği geliri telafi edebilmek için Çin başta olmak üzere kendisine karşı hal almayan ülkelerle ticari ilgilerini geliştirecek ve bilhassa bu bölgede fosil yakıt ticareti sürat kazanacaktır. Rus Güç Bakanlığı tarafınca geçtiğimiz günlerde yapılan açıklamaya bakılırsa Rusya’nın Çin’e yaptığı kömür ihracatının 100 milyon tona yükseltilmesi planlanmaktadır. Bu durum hiç elbet iklim değişikliği gayretinde kıymetli bir yere sahip olan ve emisyonlarını azaltması için tüm dünyanın gözünü çevirdiği Çin’in uğraşları üzerinde olumsuz bir tesir yaratacaktır.
Öncelikler değişirken iklim de değişiyor
Tüm aksiliklere rağmen Rusya-AB alakalarının geldiği nokta prestijiyle AB’nin yenilenebilir güce yönelme konusunda daha agresif bir siyaset izlemesine sebep olabileceğini düşünmek de mümkündür. Fakat bu tip bir siyasete birebir süratte eşlik edemeyen inovasyon faaliyetleri bu gelişmelerin beklenildiği kadar olumlu tesirler doğurmasını engelleyecektir. Yenilenebilir güç ve batarya teknolojilerinin önümüzdeki periyotta sürat kazanacağı beklentisiyle bu teknolojilere yönelik girdi fiyatlarında önemli talep artışı gözlemlenmiştir.
Örnek olarak hem elektrikli araçlar tıpkı vakitte batarya teknolojileri açısından son derece kritik olan lityumun fiyatı son 2 yılda 12 kat artmıştır. Bu durum sevinçle karşılanmaktan çok pak güce geçiş üzerinde epeyce büyük bir baskı yaratması sebebiyle tasa deposudur. Bu sebeple ekonomilerde yeşil bir dönüşüm gerçekleştirmek için son derece düzgün bir biçimde planlama yapmamız, güç güvenliğini mutlak suretle göz önünde bulundurmamız ve hane halklarını koruyarak bu süreci ilerletmemiz gerekmektedir.
Bu kapsamda da Sayın Cumhurbaşkanımızın 2053 yılı net sıfır emisyon vizyonu ve yeşil kalkınma ihtilali doğrultusunda son derece argümanlı, kapsamlı lakin halkımızın hassasiyetlerini göz önünde bulundurarak planlamalarımızı gerçekleştirmekteyiz. yıllardır güç kaynaklarını çeşitlendirme, yerli kaynakları güç bileşimine dahil etme, bunların yanında yeşil güce geçişi de teşvik etme konusunda kararlılıkla siyasetler uygulayan ülkemiz bugüne dek ne kadar hakikat bir iş yaptığını tüm dünyaya göstermektedir. Gerçekten iklim siyasetlerinin tek başına ele alınmaması gerektiğini, mevzunun jeopolitik, diplomatik ve ekonomik dinamikleri bağlamında da epeyce boyutlu olduğunu, ötürüsıyla epeyce boyutlu bir planlama gerektirdiğini AB son yaşanan Rusya-Ukrayna kriziyle öğrenmiş ve bu sebeple iklim değişikliği siyasetlerinde geri atmak durumunda kalmıştır. Bu durum AB’nin iklim siyasetlerindeki kredibilitesine ziyan verdiği üzere tüm dünyanın da iklim değişikliğiyle olan çabasına olumsuz tesirde bulunmuştur. Türkiye olarak iklim değişikliğiyle çabada taviz vermeden bizden daha sonraki kuşaklara daha hoş bir dünya bırakabilmek ismine var gücümüzle çalışırken temkinli fakat sonuç odaklı politikalarımızı bir bir hayata geçirmeye devam edecek, bu doğrultuda da başka tüm ülkelere örnek olacağız.
Tüm ülkeler açısından fazlaca kritik sonuçları içerdiği rahatlıkla görülen Rusya-Ukrayna krizi bilhassa iklim değişikliğiyle gayrette olumsuz sonuçları da birlikteinde getirecektir. Dünya başkanlarının; bu savaşın kazananının olmayacağı üzere iklim krizinde de tek kaybedeninin gezegenimiz, ötürüsıyla da bizden daha sonraki kuşaklar olacağının farkına varmaları gerekmektedir.