Prof. Dr. Mehmet Emin Birpınar: Türkiye iklim finansmanı için hakikat adres olmaya devam edecek

Samuag

New member
İklim finansmanı geçen kasım ayında düzenlenen 2021 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı yahut COP26 sırasında tartışılan en değerli konulardan bir tanesiydi. Aktifliğin öncesinde Birleşik Krallık COP Başkanlığı, 2009 yılında düzenlenen COP15 sırasında gelişmiş ülkeler tarafınca 2020 yılına kadar yıllık 100 milyar ABD dolarlık iklim finansmanı sağlama taahhüdünü bir daha canlandırmak için bir “İklim Finansmanı Sağlama Planı” yayımladı. COP26 karar metninde “gelişmiş ülke taraflarının manalı azaltım hareketleri ve uygulamalarda şeffaflık bağlamında 2020 yılına kadar ortaklaşa yılda 100 milyar ABD dolarını harekete geçirme maksadını çabucak hemen gerçekleştirmedikleri derin bir üzüntüyle” belirtiliyor.

OECD’ye göre yıllık 100 milyar ABD doları gayesi de dahil olmak üzere gelecekte sağlanacak iklim finansmanı fiyatları iklim değişikliği yatırımları için harekete geçirilebilecek özel kesim kaynaklarının ölçüsüyle ilişkili. Bu durum kaçınılmaz olarak “Kamu dalı özel kesimin artan seviyelerde iklim finansmanını harekete geçirmesine yardımcı olmak için neler yapabilir?” sorusunu akıllara getiriyor.



Paris Mutabakatı’nda söz edildiği üzere gelişmiş ülkeler iklim değişikliğinde yüksek tarihi sorumluluklara sahipler ve bu sebeple gelişmekte olan ülkelere yönelik iklim finansmanının harekete geçirilmesine liderlik etmeliler. Türkiye’nin ise global iklim değişikliği konusundaki tarihi mesuliyeti %1’in altında; bu sebeple gelişmekte olan bir ülke olarak ülkemiz, iklim finansmanının sağlanmasında iklim adaletine olan gereksinimi tekraren vurgulamıştır.

Öte yandan gelişmekte olan ülkelerin çeşitli kaynaklardan sağlanan iklim finansmanını iklim değişikliği yatırımlarına yönlendirmek için ulusal çapta atabilecekleri adımlar bulunmaktadır.

Azaltım potansiyeli yüksek, başarılı iklim değişikliği projeleri konusunda uzun bir geçmişe sahip ve gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye, iklim değişikliği yatırımları için alımlı bir adres olmayı sürdürüyor. Türkiye’nin muvaffakiyetinin milletlerarası olarak da tanındığını gösteren Mutabakat Zaptı, Türkiye ile Dünya Bankası Kümesi üyeleri (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası ile Memleketler arası Finans Kurumu), Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Birleşmiş Milletler, Fransa ve Almanya içinde imzalandı. Mutabakat Zaptı 3 yıl için Türkiye’ye 3,2 milyar ABD doları üzerinde iklim finansmanı taahhüt ediyor.

Lakin Türkiye’nin düşük karbon iktisadına geçiş ve 2053 net sıfır emisyon gayesi de dahil olmak üzere uzun vadeli iklim maksatlarına ulaşabilmesi için daha yüksek ölçülerde iklim finansmanına muhtaçlık duyduğu açıktır. Türkiye’nin kalkınmanın kapsayıcı, sürdürülebilir ve insani tabiatına yaptığı vurgu, ülkemizin Yeşil Kalkınma İhtilalinin en önemli özellikleri içinde yer alıyor. ötürüsıyla Türkiye’nin kalkınma vizyonu iklim değişikliğini bir tehdit olarak değil, bir fırsat olarak ele alıyor. Doğrusal iktisattan döngüsel iktisada geçişi destekleyen Türkiye kalkınma evvelarini sürdürülebilir ve sorumsuz olmayan bir biçimde uygulamanın değerli olduğunun farkında.



BİRLEŞİK KRALLIK-TÜRKİYE YEŞİL FİNANS KONFERANSI

Geçen hafta Londra’da düzenlenen İngiltere-Türkiye Yeşil Finans Konferansı Türkiye’nin kalkınma vizyonunu memleketler arası yatırımcılarla paylaşabilmesi için bir fırsat oldu. Yatırım bankalarından kamu kurumlarına kadar yüzlerce iştirakçinin katıldığı konferans Londra’nın kalbinde, finans merkezi olan bölgede gerçekleşti.

Konferansın temel emeli Birleşik Krallık ve Türkiye’deki kamu ve özel daldaki finansal piyasa oyuncuları içindeki iş birliğini kolaylaştırmak ve Türkiye’de yeşil finansı geliştiren kamu siyasetlerinin ve düzenleyici çerçevelerin hızlandırılmasına katkıda bulunmaktı. bu biçimdece konferansın odak noktalarından biri Türk kamu bölümünün özel dalın iklim finansmanına erişimini kolaylaştırmak ve iklim yatırımlarının önünü açmak için attığı adımlar oldu.

Konferansta Türk kamu bölümü iştirakçilerle finansal piyasaları ve özel kesimi iklim dostu yatırımlar için harekete geçirmedeki düzenleyici ve kolaylaştırıcı rolünün bilgilerinı paylaştı. Aktiflikte yenilenebilir güç (özellikle jeotermal, rüzgâr ve güneş), yeşil hidrojen, sürdürülebilir atık idaresi, pak ulaşım, yeşil binalar üzere birfazlaca bölümde ülkemizin kamu siyasetleri, projeleri ve gayeleri ön plana çıktı.

TÜRKİYE DAHA FAZLA İKLİM FİNANSMANI İÇİN VİTES YÜKSELTİYOR

Bu kapsamda Türkiye iklim finansmanını kolaylaştıracak ve yatırımcı itimadını artıracak yedi temel siyaset üzerinde çalışıyor.

Türkiye bu yıl ulusal bir iklim değişikliği yasası hazırlamak için çalışıyor. Kanun ülkemizin 2053 yılına kadar net sıfır emisyon gayesine ulaşması için gerekli yasal süreci belirleyecek. Türkiye iklim değişikliği konusunda bir yasa çıkarıp bağlayıcı ve sıkı bir taahhütte bulunarak milletlerarası yatırımcılara iklim değişikliğine karşı global çabada rolünü oynamaya hazır olduğuna dair kuvvetli bir sinyal gönderecek.

Türkiye sektörel ve ülke çapında daha argümanlı iklim maksatları açıklayacak olan Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkısı’nı (NDC) bu yıl güncelleyecek ve yayımlayacak. NDC’miz Türkiye’nin iklim değişikliği uğraşlarında hangi kesimlere ve faaliyetlere öncelik verildiğini açıklayarak özel kesimimizin yatırım kararlarına rehberlik edecek.

Paris Muahedesi’nin onaylanmasıyla Türkiye’nin iklim değişikliğiyle uğraşı yeni bir ivme kazandı. Türkiye’nin 2053 yılına kadar net sıfır emisyon amacı Paris Mutabakatı’nın 1,5 santigrat derece amacına katkıda bulunacaktır. Türkiye net sıfır emisyon gayesini uygulamak için gerekli adımları belirleyecek ve teşvik edecek uzun vadeli bir iklim stratejisi hazırlayacak. Birfazlaca yatırımcının uzun vadeli yatırım ufku vardır; bu sebeple paralarını gelişmekte olan ülkelerin iklim dostu yatırımlarına bağlamak için ekseriyetle uzun vadeli taahhütlere gereksinim duyarlar.


Gelişmekte olan ülkeler ayrıyeten iklim finansmanı özelinde uzun vadeli planları ve stratejileri uygulayarak yatırımları teşvik edebilir. Türkiye, Paris Mutabakatı’nda açıklandıği üzere finansal akımları düşük karbonlu ve iklime güçlü kalkınmayla uyumlu hale getirilmesine hizmet edecek ve ülkenin genel finansman stratejisini ortaya koyacak bir Ulusal İklim Finansmanı Stratejisi hazırlayacak.

2020’nin sonu prestijiyle global varlık yöneticilerinin idaresi altında 100 trilyon ABD dolarından fazla varlık bulunmaktadır. Bu varlıkların yaklaşık üçte biri çevresel, toplumsal ve kurumsal idare (ESG) mevzularına hassas yatırımcılar tarafınca yönetilmektedir. Türkiye’de en büyük finansal dal oyuncuları bankalardır; ötürüsıyla finansal birikimleri pak yatırımlara yönlendirmede kritik bir rol üstlenirler. örneğin Eylül 2021 prestijiyle Türkiye’deki bankaların sırf yenilenebilir güce sağladığı toplam nakdi finansman 22,6 milyar ABD doları[1] olarak gerçekleşmiştir. Bu bağlamda ulusal ve memleketler arası finansal oyunculara rehberlik etmek için Türkiye bir dizi teknik kritere göre hangi ekonomik faaliyetlerin “yeşil” kabul edildiğini sınıflandıracak olan bir Ulusal Yeşil Taksonomi geliştirecektir. Taksonomi yatırımcıların yeşile boyama riskine karşı korunmasına yardımcı olacak.

Karbon fiyatlandırma düzenekleri ticari işletmeleri yarattıkları karbon salınımlarının maliyetini içselleştirmeye ve karbon fiyatını ekonomik kararlarına dahil etmeye yönlendirir. 2021 prestijiyle birçoğu net sıfır emisyon taahhüdüne sahip 45 ülkede karbon fiyatlandırma düzenekleri uygulanıyor. Türkiye 2024 yılında Emisyon Ticaret Sisteminin (ETS) pilot uygulamasını başlatacak.

Global finans piyasalarında yeşil tahviller, yeşil kira sertifikaları, yeşil krediler ve yeşil mortgage üzere finansman araçlarının çeşitliliği göze çarpmaktadır. Türkiye finansal kurum ve kuruluşların mevcut yatırımcı tabanlarını çeşitlendirmeye ve genişletmeye yardımcı olacak bu çeşit finansman enstrümanlarını kullanımını teşvik etmeye devam edecek. örneğin halihazırda kamu kuruluşlarımız yeşil finansman araçlarını geliştirecek çeşitli adımlar attı. 2022 yılında Sermaye Piyasası Konseyi yeşil ve sürdürülebilir borçlanma araçları ile kira sertifikalarını tanımlayan ve mevcut milletlerarası standartlar doğrultusunda bu araçların kullanmasına ait asılları belirleyen bir kılavuz yayımladı. 2021 yılında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Türk bankacılık kesiminin sürdürülebilir bankacılık uygulamalarına taban hazırlamak üzere genel strateji ve siyasetleri belirleyen Sürdürülebilir Bankacılık Stratejik Planı’nı (2022-2026) yayımladı. Son olarak 2021’de Hazine ve Maliye Bakanlığı, memleketler arası standartlara uygun yeşil yahut sürdürülebilir tahvil yahut kira sertifikaları ihraç etmek üzere Sürdürülebilir Finans Çerçevesini yayımladı.

Yeşil dönüşüm için yapacağımız yatırımların maliyeti azaltım ve ahenk için gayret göstermediğimiz bir senaryoda yaşayacağımız iklim değişikliği felaketlerinin maliyetinden çok daha az. İklim finansmanı iklim yatırımlarını uygulamak için vazgeçilmez olması sebebiyle iklim değişikliği siyasetlerinin tüm istikametlerine nüfuz eden bir özelliğe sahip. Türkiye’nin çeşitli siyasetler aracılığıyla gösterdiği ulusal gayret iklim finansmanının ülkenin iklim maksatları için olan değerini göz önüne alarak Türkiye’nin global iklim finansmanı için cezbedici bir adres olmasını geliştirmeyi amaçlıyor. Memleketler arası ortaklarımızın iklim finansmanı noktasında bize verecekleri takviyenin artması global çapta iklim değişikliği ile çabaya katkı sağlayan sonuçlar ortaya çıkarmaya devam edecektir.