RAM
New member
Uzman isim anlattı: Merkez Bankası’nın ‘Dijital Türk Lirası’ hakkında bilinmesi gerekenler
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB); ASELSAN, HAVELSAN ve TÜBİTAK-BİLGEM ile ikili mutabakat zabıtları imzalayarak “Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu” oluşturduğunu deklare etti. Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamada, şu sözlere yer verildi:
“TCMB, mevcut ödemeler altyapısını tamamlayıcı nitelikte dijital Türk lirasının tedavülünün potansiyel katkılarını araştırmayı sürdürmektedir. Merkez Bankası Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme (AR-GE) projesi kapsamında kavram ispat çalışmasının tamamlanması ile başlayan süreç, teknoloji paydaşlarının iştiraki ile bir daha sonraki kademeye taşınmaktadır. Merkez Bankası Dijital Türk Lirası Ar-Ge projesinin, teknolojik araştırma, geliştirme ve test süreçleri teknoloji paydaşlarının iştiraki ile yakın işbirliği içerisinde gerçekleştirilecektir.”
Birinci faz pilot uygulama çalışmaları kapsamında TCMB, prototip “Dijital Türk Lirası Ağı” tesis edecek. Dar kapsamlı ve kapalı devre pilot uygulama testleri başlayacak süreçte elde edilen sonuçlar doğrultusunda daha yaygın ve geniş iştirakli pilot testler hayata geçirilecek.
Açıklamada, TCMB’nin, Dijital Türk Lirasının tedavülüne yönelik almış olduğu en son bir karar olmadığı da vurgulandı. Ayrıyeten birinci faz sonuçlarının, 2022 yılında kamuoyu ile paylaşılacağı tabir edildi.
Bu mevzuda oluşan soru işaretlerini dijitalleşme ve iktisat muharriri Ussal Şahbaz, Sputnik için yanıtladı.
Merkez Bankası niye bu biçimde bir atak yapma muhtaçlığı duydu?
Dünyada bu işi birinci başlatan rastgele bir Merkez Bankası değil Facebook oldu. Küresel dijital para projesi Libra isminden bir para ünitesi çıkaracaklarını duyurdular. Bu para ünitesi dolar, euro, İsviçre frankı, Japon yeni üzere paralarla destelenecekti. Ancak bu proje tutmadı. Zira birfazlaca devlet buna karşı çıktı ve müsaade vermediler. Artık daha küçük çapta hareket ediyorlar lakin Merkez Bankası’nı harekete geçiren aslında tek taraflı bu atak oldu ve kimse kendi alanını bir özel şirkete kaptırmak istemedi. Dünyada bu mevzuda en süratli giden ülke Çin, birtakım pilot uygulamalar yapıyorlar. Doğal kripto paralar da süratle yükseliyor. örneğin El Salvador kripto varlık olan Bitcoin’i para ünitesi olarak da kullanacağını deklare etti. aslına bakarsanız El Salvador’un kendi parası yok dolar kullanıyorlar. ötürüsıyla dünyada bu biçimde bir trend var. Türkiye Merkez Bankası da geri kalmak istemiyor. Bu sürecin bir modülü olmak istiyor.
Oluşturulacak Dijital Türk Lirasının Bitcoin ile farkları neler olacak?
Bu dijital para, Bitcoin üzere değil. Bitcoin’i biraz daha altına benzetebiliriz. Yani Bitcoin bir paha saklama aracı. Lakin burada Merkez Bankası’nın yapmak istediği şey nakit Türk lirasının yahut banka hesaplarındaki Türk lirasının yerini alacak bir dijital para. ötürüsıyla tedavülde olacak, süreçlerde, alışverişte kullanılacak, nakit üzere alınabilecek-verilebilecek bir paradan kelam ediyoruz.
Projede, niye ASELSAN ve HAVELSAN üzere asıl alanı savunma sanayi olan şirketler de yer alıyor?
Bu şirketlerin yazılımcı gücünden istifade etmek istiyorlar. Yani bu şirketlerin elinde epey fazla yazılımcı mühendis var. ötürüsıyla rastgele bir mevzuda uygun yazılım geliştirebilecek şirketler. Bu yüzden de bu biçimde bir işbirliği platformu oluşturuldu.
Dijital Türk Lirasının geliştirilmesinde uzun vadeli bir müddetçten mi bahsediyoruz?
Geliştirme sürecinin fazlaca uzun vadeli olduğunu düşünmüyorum. Çin’de bunun geliştirmesi bir sene kadar vakitte yapıldı. Türkiye’de de yapılabilir, bunun için kâfi insan kaynağı var. Lakin temel örneğin bunu uygulayacak ve uygulandığı vakit bunu makro ekonomik tesirlerini öngorebilecek bir irade oluşması. Bu o kadar kolay değil. Zira bankacılık sisteminin kökünden değişmesi manasına geliyor. Artık kimsenin parasını mevduata yatırmaya muhtaçlığı kalmayacak direkt Merkez Bankası’na yatırabilecek. Bunu özel hayatla ilgili yansımaları olacak. örneğin süreçler ne kadar kaydedilecek ne kadar kaydedilmeyecek bunlara karar verilmesi gerekiyor. ötürüsıyla yalnızca teknolojiden ibaret bir bahis değil. Bunun uygulanması ile ilgili yapılacak ekonomik ve politik tercihler en az teknik tarafı kadar kıymetli olacak ve bunlar vakit alabilir.
Dijital Türk Lirasının kullanmasında karşımıza çıkabilecek problemler ve riskler nelerdir?
Aslında bizim şu anda bildiğimiz bankacılık sistemi, 1920’ler 30’lardan itibaren bildiğimiz manada paranın gelişmesiyle oluşmuş bir sistem. Bankalar para/mevduat topluyorlar, bu paranın bir kısmını Merkez Bankası’na yatırıyorlar kalanı da kredi olarak veriyorlar. ötürüsıyla bu biçimde bir finansal sistem işliyor. Yeni iş kuracak olanlar, borca muhtaçlığı olanlar, mesken, otomobil alacak olanlar bankalardan oburlarının yatırdığı mevduatın bir kısmını kredi olarak alıyorlar. Şayet parayı bankaya değil de direkt Merkez Bankası’na yatırırsanız, bu sefer bankaların kredi verecek mevduatı olmayacak. Pekala, krediyi kim verecek? Bu soruya bir karşılık bulmamız gerekiyor. Ya krediyi Merkez Bankası verecek lakin onların bu biçimde bir deneyimi yok ya da bankalar öbür kanallarla borçlanıp bir daha kredi vermeye başlayacaklar. Aslında Avrupa’da dijital bankaların yaptığı şey bu. Mevduat toplamıyorlar lakin farklı yerlerden, sermaye piyasalarından tahvil ihraç ederek yahut yabancı bankalardan borçlanıp müşterilerine kredi veriyorlar. bu biçimde yeni sistemler gelişecek. Bu yeni sistemlerin her birinin de bir riski var. Yani kredi sonucunı devlet verecekse buna nasıl yapacak? Burada bir politik sıkıntı olacak mı? Şayet mevduat toplamayan bankalar kredi vereceklerse kaynakları nereden bulacaklar? Bunların üzerine düşünmek gerekiyor.
Haber Sitelerinden Alıntıdır.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB); ASELSAN, HAVELSAN ve TÜBİTAK-BİLGEM ile ikili mutabakat zabıtları imzalayarak “Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu” oluşturduğunu deklare etti. Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamada, şu sözlere yer verildi:
“TCMB, mevcut ödemeler altyapısını tamamlayıcı nitelikte dijital Türk lirasının tedavülünün potansiyel katkılarını araştırmayı sürdürmektedir. Merkez Bankası Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme (AR-GE) projesi kapsamında kavram ispat çalışmasının tamamlanması ile başlayan süreç, teknoloji paydaşlarının iştiraki ile bir daha sonraki kademeye taşınmaktadır. Merkez Bankası Dijital Türk Lirası Ar-Ge projesinin, teknolojik araştırma, geliştirme ve test süreçleri teknoloji paydaşlarının iştiraki ile yakın işbirliği içerisinde gerçekleştirilecektir.”
Birinci faz pilot uygulama çalışmaları kapsamında TCMB, prototip “Dijital Türk Lirası Ağı” tesis edecek. Dar kapsamlı ve kapalı devre pilot uygulama testleri başlayacak süreçte elde edilen sonuçlar doğrultusunda daha yaygın ve geniş iştirakli pilot testler hayata geçirilecek.
Açıklamada, TCMB’nin, Dijital Türk Lirasının tedavülüne yönelik almış olduğu en son bir karar olmadığı da vurgulandı. Ayrıyeten birinci faz sonuçlarının, 2022 yılında kamuoyu ile paylaşılacağı tabir edildi.
Bu mevzuda oluşan soru işaretlerini dijitalleşme ve iktisat muharriri Ussal Şahbaz, Sputnik için yanıtladı.
Merkez Bankası niye bu biçimde bir atak yapma muhtaçlığı duydu?
Dünyada bu işi birinci başlatan rastgele bir Merkez Bankası değil Facebook oldu. Küresel dijital para projesi Libra isminden bir para ünitesi çıkaracaklarını duyurdular. Bu para ünitesi dolar, euro, İsviçre frankı, Japon yeni üzere paralarla destelenecekti. Ancak bu proje tutmadı. Zira birfazlaca devlet buna karşı çıktı ve müsaade vermediler. Artık daha küçük çapta hareket ediyorlar lakin Merkez Bankası’nı harekete geçiren aslında tek taraflı bu atak oldu ve kimse kendi alanını bir özel şirkete kaptırmak istemedi. Dünyada bu mevzuda en süratli giden ülke Çin, birtakım pilot uygulamalar yapıyorlar. Doğal kripto paralar da süratle yükseliyor. örneğin El Salvador kripto varlık olan Bitcoin’i para ünitesi olarak da kullanacağını deklare etti. aslına bakarsanız El Salvador’un kendi parası yok dolar kullanıyorlar. ötürüsıyla dünyada bu biçimde bir trend var. Türkiye Merkez Bankası da geri kalmak istemiyor. Bu sürecin bir modülü olmak istiyor.
Oluşturulacak Dijital Türk Lirasının Bitcoin ile farkları neler olacak?
Bu dijital para, Bitcoin üzere değil. Bitcoin’i biraz daha altına benzetebiliriz. Yani Bitcoin bir paha saklama aracı. Lakin burada Merkez Bankası’nın yapmak istediği şey nakit Türk lirasının yahut banka hesaplarındaki Türk lirasının yerini alacak bir dijital para. ötürüsıyla tedavülde olacak, süreçlerde, alışverişte kullanılacak, nakit üzere alınabilecek-verilebilecek bir paradan kelam ediyoruz.
Projede, niye ASELSAN ve HAVELSAN üzere asıl alanı savunma sanayi olan şirketler de yer alıyor?
Bu şirketlerin yazılımcı gücünden istifade etmek istiyorlar. Yani bu şirketlerin elinde epey fazla yazılımcı mühendis var. ötürüsıyla rastgele bir mevzuda uygun yazılım geliştirebilecek şirketler. Bu yüzden de bu biçimde bir işbirliği platformu oluşturuldu.
Dijital Türk Lirasının geliştirilmesinde uzun vadeli bir müddetçten mi bahsediyoruz?
Geliştirme sürecinin fazlaca uzun vadeli olduğunu düşünmüyorum. Çin’de bunun geliştirmesi bir sene kadar vakitte yapıldı. Türkiye’de de yapılabilir, bunun için kâfi insan kaynağı var. Lakin temel örneğin bunu uygulayacak ve uygulandığı vakit bunu makro ekonomik tesirlerini öngorebilecek bir irade oluşması. Bu o kadar kolay değil. Zira bankacılık sisteminin kökünden değişmesi manasına geliyor. Artık kimsenin parasını mevduata yatırmaya muhtaçlığı kalmayacak direkt Merkez Bankası’na yatırabilecek. Bunu özel hayatla ilgili yansımaları olacak. örneğin süreçler ne kadar kaydedilecek ne kadar kaydedilmeyecek bunlara karar verilmesi gerekiyor. ötürüsıyla yalnızca teknolojiden ibaret bir bahis değil. Bunun uygulanması ile ilgili yapılacak ekonomik ve politik tercihler en az teknik tarafı kadar kıymetli olacak ve bunlar vakit alabilir.
Dijital Türk Lirasının kullanmasında karşımıza çıkabilecek problemler ve riskler nelerdir?
Aslında bizim şu anda bildiğimiz bankacılık sistemi, 1920’ler 30’lardan itibaren bildiğimiz manada paranın gelişmesiyle oluşmuş bir sistem. Bankalar para/mevduat topluyorlar, bu paranın bir kısmını Merkez Bankası’na yatırıyorlar kalanı da kredi olarak veriyorlar. ötürüsıyla bu biçimde bir finansal sistem işliyor. Yeni iş kuracak olanlar, borca muhtaçlığı olanlar, mesken, otomobil alacak olanlar bankalardan oburlarının yatırdığı mevduatın bir kısmını kredi olarak alıyorlar. Şayet parayı bankaya değil de direkt Merkez Bankası’na yatırırsanız, bu sefer bankaların kredi verecek mevduatı olmayacak. Pekala, krediyi kim verecek? Bu soruya bir karşılık bulmamız gerekiyor. Ya krediyi Merkez Bankası verecek lakin onların bu biçimde bir deneyimi yok ya da bankalar öbür kanallarla borçlanıp bir daha kredi vermeye başlayacaklar. Aslında Avrupa’da dijital bankaların yaptığı şey bu. Mevduat toplamıyorlar lakin farklı yerlerden, sermaye piyasalarından tahvil ihraç ederek yahut yabancı bankalardan borçlanıp müşterilerine kredi veriyorlar. bu biçimde yeni sistemler gelişecek. Bu yeni sistemlerin her birinin de bir riski var. Yani kredi sonucunı devlet verecekse buna nasıl yapacak? Burada bir politik sıkıntı olacak mı? Şayet mevduat toplamayan bankalar kredi vereceklerse kaynakları nereden bulacaklar? Bunların üzerine düşünmek gerekiyor.
Haber Sitelerinden Alıntıdır.