Yapay zekanın iki ucu keskin kılıcı: sağlığın iyileştirilmesi mi yoksa küresel tehlike mi?
Gelecekte yapay zeka (AI), “küresel sağlık sorunlarının” çözümüne yardımcı olacak. Yapay zekanın sağlık hizmetlerinde kullanımı artırılmalıdır. Şu anda Dünya Sağlık Zirvesi’nde bunun tam olarak nasıl olduğu tartışılıyor. Hasso Plattner Enstitüsü’nün (HPI) dijital sağlık sözcüsü ve Robert Koch Enstitüsü’nün (RKI) eski başkanı Lothar Wieler, COVID pandemisinden sonra çoğu insanın “ulusal halk sağlığı enstitülerinin rolünün ne kadar önemli” olduğunu anlaması gerektiğini söylüyor. Dünya Sağlık Zirvesi’ndeki sunumu. Yapay zeka, kamu sağlık tesislerinin performansını artırabilir. Beş yıl önce, sekiz yıl boyunca direktörlük yaptığı RKI’de yapay zeka ve halk sağlığı departmanı için bir girişim başlattı.
Reklamcılık
Salgın tahminleri için yapay zeka
Wieler’e göre, önlemede özellikle önemli bir rol oynayan halk sağlığı, küresel sağlık sorunlarını belirliyor, dolayısıyla ulusal sağlık kurumlarının da sürece dahil olması “çok önemli”. Bir yandan yapay zekanın teşhisleri ve salgın tahminlerini iyileştirmesi gerekiyor. “Çalışan verimliliğinde yapay zeka destekli beklenen artış” yoluyla dolaylı bir iyileşme sağlanabilecektir. Wieler ayrıca yapay zeka yöntemlerinin kötüye kullanılmasının tehlikelerini de tartıştı.
Şimdiye kadar yapay zekanın halk sağlığı üzerindeki etkileri hala belirsiz. Yapay zekanın kötüye kullanılması, biyolojik ajanların silah haline getirilmesi gibi doğrudan tehditlerle veya dolaylı olarak yapay zeka tarafından üretilen yanlış bilgiler yoluyla güvenin zedelenmesiyle sonuçlanabilir. Wieler’e göre kamu sağlık kurumları, “bu risklerin ve potansiyel faydaların öngörülmesi ve yönetilmesinde önemli bir rol” oynuyor. Yapay zeka aynı zamanda sağlık araştırmalarının bir konusu olarak da görülmelidir. “Yapay zeka insan etkileşimlerini ve dolayısıyla zihinsel sağlığı temel olarak nasıl etkileyecek?” dedi Wieler.
Önlemler ve aşı tedariki için yapay zeka
Wieler’e göre RKI’nin nüfusun sağlığını izleyebilmesi için yapay zekanın on alanda kullanılması gerekiyor. Büyük veri kümelerinin otomatik olarak işlenmesi ve yorumlanması yapay zeka kullanımıyla basitleştirilmiştir. Yeni risk faktörleri ile sağlık sonuçları arasındaki bağlantılar da daha kolay keşfedilebilir. Buradaki zorluk “özel verileri korumak ve bireylerin büyük veri kümelerinde tanımlanamamasını sağlamak” olacaktır:
Yapay zekanın ikinci temel uygulama alanı “sağlık tehditlerini ve acil durumları izlemek ve bunlara yanıt vermektir.” Wieler’e göre yapay zeka, pandemi gibi tehditler durumunda önlemlerin uygulanmasını hızlandırabilir: “son zamanlarda gerçekleştirilen aşıların, talimatların, fiziksel mesafe önerilerinin, otomatik temas takibi ve takibinin hedeflenen şekilde uygulanması gibi” zamanlar [drei] yıllar gerçekten büyük bir devrimi beraberinde getirdi” dedi Wieler.
Yapay zeka ayrıca çevre, gıda güvenliği, işyeri güvenliği ve diğer alanlarda sağlığın korunmasında da rol oynuyor. Yapay zekanın yardımıyla “bu karmaşık risk faktörleri arasındaki etkileşimlerin daha iyi anlaşılması” mümkün olacaktır. Wieler’in de parçası olduğu “Sağlık için Yapay Zeka Küresel Girişimi”nin (GI-AI4H) de hedefi olan sosyal ve sağlık eşitsizliğinin önüne geçilebilir. Bu, 6 Temmuz’da Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU), WHO ve Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) tarafından duyuruldu ve “Sağlık için Yapay Zeka” odak grubuna dayanıyor.
Yapay zekalı erken uyarı sistemleri
Yapay zeka kullanılarak “Belirli risk grupları ve popülasyonlara yönelik mesajlaşma, dil ve platform müdahaleleri” uyarlanabilir. Benzer şekilde, “uzak alanlar da dahil olmak üzere kullanıcı dostu ve engelsiz uygulamaların geliştirilmesi yoluyla dijital araçlara eşit erişim” sağlanırsa dijital uçurumun üstesinden gelinebilir. Hastalıkların erken tespiti de dahil olmak üzere hastalıkların önlenmesi söz konusu olduğunda Wieler, “otomatik tehdit tespitine sahip erken uyarı sistemlerini” mümkün görüyor. Salgınları tahmin etmeye yönelik modeller yapay zeka kullanılarak yeni bir boyuta ulaştı. Diğer yapay zeka önlemleri arasında “sağlık ve esenlik yönetimi” yer alıyor. Bu aynı zamanda Büyük Dil Modellerini (LLM) kullanarak politika yapıcılara öneriler üretmek için gereken süreyi de azaltacaktır.
Görevleri otomatikleştirin
Ayrıca yapay zeka, kamu sağlığı sektöründe yeterince yetkin bir iş gücü sağlamak için kullanılabilir. Ancak yalnızca tekrarlayan faaliyetler otomatikleştirilmelidir. Wieler, “aynı personelle çok daha fazla sayıda analiz gerçekleştirmek istediğini” söyledi. Sağlık teknolojilerinin değerlendirilmesi de hızlandırılabilir. Wieler, örneğin hijyen önlemlerine dikkat etmek zorunda olanlar için “pandemi nedeniyle çok önemli olan” yapay zeka destekli dersler ve hizmet içi eğitimlerin de mümkün olduğunu söyledi. Ancak yapay zeka kullanımının çalışanlar üzerindeki seçim özgürlüğünün kaybı veya ek işçi kaybı gibi psikolojik etkileri de dikkate alınmalıdır.
Wieler’in bahsettiği bir diğer husus daha çok dilsel niteliktedir: Yapay zeka dili daha kolay çevirir ve mektuplar otomatik olarak yazılabilir, düzenlenebilir ve yayınlanabilir. Chatbot’lar, karmaşık bilgilerin görselleştirilmesini tercih eden kişiler için otomatik sosyal medya etkileşimleri ve otomatik görselleştirmeler için kullanılır. Yapay zeka aynı zamanda hızlı ve eksiksiz literatür aramaları da gerçekleştirebilir.
Uluslararası Halk Sağlığı Enstitüleri Birliği
RKI’nin yapay zeka kullanımına daha iyi hazırlanması gerekecek. Wieler, “Bunu yalnızca bilime bırakamayız” dedi. Enstitü gerekli altyapıya ve araştırma kapasitelerine sahiptir ve yapay zekayı günlük çalışmalarına entegre etmelidir. Bu gelecek için önemli bir sorudur. Aynı zamanda güveni korumanın da önemli olduğunu vurguladı. Ayrıca kamu sağlık kurumlarının yetkin bir iş gücü ve ağ oluşturması gerekecektir. Şu anda dünya çapında 100’den fazla sağlık kurumunu bünyesinde barındıran ve Bill ve Melinda Gates Vakfı tarafından önemli ölçüde desteklenen Rockefeller Vakfı’nın başlattığı “Uluslararası Kamu Sağlığı Enstitüleri Birliği”nden (IANPHI) bahsetti. Ağ “son derece önemlidir”. Wieler’e göre bunların “çeşitli bağışçılar ve üniversitelerle yakın işbirliği içinde” araştırma ağları kurması gerekiyor.
“Sağlık için Yapay Zeka Konusunda Küresel Girişim”
Avrupa, yapay zeka ürünlerini düzenleyici gereklilikler göz önünde bulundurularak test etmek amacıyla bu yıl sağlık hizmetleri, akıllı şehirler, tarım ve üretim alanlarında dört yapay zeka ve robotik test ve deney tesisi başlattı. Amaç, diğer şeylerin yanı sıra, Fraunhofer Heinrich Hertz Enstitüsü’nden Prof. Thomas Wiegand tarafından yönetilen GI-AI4H gibi girişimlerin yardımıyla teşhis, tedavi ve verimliliği artırmaktır. Organizatörlere göre araştırma sonuçlarının “yenilikçi ürün ve hizmetlere” aktarılması ekonomik büyüme, refah ve yaşam kalitesi açısından önemli. Yeniliklerin güvenilirlik açısından da özellikle kontrol edilmesi gerekir. Zirve katılımcılarının küresel işbirliklerinin yardımıyla başarmak istediği şey budur.
(mack)
Haberin Sonu